Τύμπανα πολέμου για έναν πόλεμο σε… αναμονή

Σε μία τόσο ευαίσθητη γεωστρατηγικά περιοχή όπως αυτή της Μέσης Ανατολής, το αποτρόπαιο χτύπημα της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023 μέσα στο νότιο Ισραήλ άναψε ένα φιτίλι που καίει και πλέον έχει φτάσει στο βαρέλι με το μπαρούτι. Και τώρα όλοι περιμένουν πότε, αν και σε τι έκταση θα γίνει η προαναγγελθείσα έκρηξη…

Του Άρη Ρεβίθη

Στο απονενοημένο διάβημα της Χαμάς το Ισραήλ  αντέδρασε, ως γνωστόν, εισβάλλοντας στη Γάζα αλλά ο τρόπος με τον οποίο έχει εξελιχθεί η σύγκρουση –με το ανθρωπιστικό πρόβλημα που έχει δημιουργήσει– έχει  διαμορφώσει ένα περιβάλλον μεγάλης έντασης και… βεντέτας που οδηγεί σε ένθεν και ένθεν επιθετικές ενέργειες. Το πολύνεκρο χτύπημα της Χεζμπολάχ στο Γκολάν, με πολίτες και παιδιά να χάνους της ζωής τους, και ακολούθως οι δολοφονίες του διοικητή της Χεζμπολάχ, Φουάντ Σουκρού, αλλά και του ανώτατου πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, μέσα στο Ιράν, ήταν οι πιο πρόσφατοι κρίκοι στην αλυσίδα των εκατέρωθεν «αντιποίνων», με την επόμενη πολεμική ενέργεια να είναι σε… αναμονή! Κι αυτό διότι η Χεζμπολάχ και το Ιράν ενώ έχουν ορκιστεί εδώ και μέρες ότι θα εκδικηθούν σκληρά το Ισραήλ, όσο γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν το είχαν αποπειραθεί. Συζητιόταν, μάλιστα, πολύ έντονα στη διεθνή σκηνή ότι «εκδικητές» κατά του Ισραήλ έκαναν δεύτερες σκέψεις, λαμβάνοντας αφενός υπόψη τις αυστηρές προειδοποιήσεις του αμερικανικού παράγοντα, αφετέρου μη διακινδυνεύοντας και αυτοί μια γενικότερη ανάφλεξη με μη προβλέψιμο αποτέλεσμα. Δεν αποκλείεται, επομένως, αυτός ο εν αναμονή μεγάλος πόλεμος να μείνει στο… περίμενε και αντ’ αυτού να δούμε ένα εμφατικό μεν χτύπημα των Περσών και τη Χεζμπολάχ κατά του Ισραήλ που θα μπορέσει να διαφημιστεί ως «ηχηρή απάντηση» στην εξόντωση των Σουκρού και Χανίγια, όχι όμως σε τέτοιο βαθμό και έκταση που να «γεννήσει» μία ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση.

Οι πρωταγωνιστές και οι συμμαχίες τους

Το θέατρο του πολέμου στη Μέση Ανατολή έχει δύο βασικά αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Το ένα είναι αυτό του Ισραήλ. Ένα κράτος που παρά τις μεγάλες επενδύσεις σε εξοπλισμούς, έχει υψηλό βιοτικό επίπεδο, και οικονομία που τουλάχιστον στο τομέα υψηλής τεχνολογίας είναι από τις καλύτερες στο κόσμο, με μεγάλο ύψος εξαγωγών, αφού εξάγει κορυφαία όπλα σε όλον τον κόσμο, με περίπου 6,5 δισ. δολάρια ετήσιο κέρδος από τις πωλήσεις στρατιωτικών εξοπλισμών. Σημειώνεται ότι από το 1985, το Ισραήλ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας drones, υπεύθυνος περίπου για το 60% που κυκλοφορούν στην παγκόσμια αγορά, με τις ΗΠΑ να ακολουθούν κατέχοντας το 25% στην αγορά.

Από στρατιωτικής άποψης έχει σήμερα έναν από τους πιο τεχνολογικά προηγμένους στρατούς στον κόσμο, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι σύγχρονοι πόλεμοι.

Στο άλλο στρατόπεδο βρίσκεται το Ιράν. Ένα κράτος μεγάλο σε έκταση και πληθυσμό, σχεδόν 10πλάσιο του Ισραήλ και με τεράστιο πλούτο σε αποθέματα, αερίου, πετρελαίου και λιθίου που αποτελεί τον λεγόμενο λευκό χρυσό, απαραίτητο για την βιομηχανία μπαταριών και των ηλεκτρικών οχημάτων.

Η περσική οικονομία, ιδίως τα τελευταία χρόνια, είναι προβληματική επηρεασμένη από το εμπάργκο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται έντονες αντιδράσεις από τους πολίτες. Στο πεδίο της στρατιωτικής ισχύος και του εξοπλισμού έχει πολύ μεγαλύτερο στρατό από το Ισραήλ, όμως δεκαετίες διεθνών κυρώσεων έχουν σε μεγάλο βαθμό αποκόψει τη χώρα από τον πιο πρόσφατο υψηλής τεχνολογίας στρατιωτικό εξοπλισμό. Το Ιράν έχει, βέβαια,  στρατιωτικά σώματα σε άλλα κράτη που τα στηρίζει οικονομικά και στρατιωτικά και το στηρίζουν. Τέτοια είναι η Χαμάς, η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι Χούθι στην Υεμένη και άλλα στρατιωτικά σώματα, εκπαιδευμένα και ετοιμοπόλεμα στη Συρία και το Ιράκ.

Οι συμμαχίες παίζουν καθοριστικό ρόλο για την δυνατότητα μια χώρα να αξιοποιήσει τις στρατιωτικές δυνατότητες, είτε αμυνόμενη είτε επιτιθέμενη. Το Ισραήλ έχει βασικό σύμμαχο της ΗΠΑ, όπου ακόμη κι αν υπάρχουν διαφωνίες και αντιθέσεις στην ασκούμενη από το Ισραήλ πολιτική (όπως συμβαίνει αυτή τη στιγμή), οι ΗΠΑ είναι υποχρεωμένες να στηρίξουν το Ισραήλ, τουλάχιστον να ενισχύσουν την αντιμετώπιση της όποιας επίθεσης, εναντίον του. Τα τελευταία χρόνια οι συμμαχίες του Ισραήλ έχουν επεκταθεί και στην Ε.Ε., με την οποία έχει πολύ καλές σχέσεις, αλλά και με κάποια μέρη του αραβικού κόσμου, όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία, συνεχίζει ωστόσο να είναι περικυκλωμένο από εχθρικές προς αυτό χώρες όπως το Ιράκ, ο Λίβανος, η Συρία κλπ.

Το Ιράν από τη πλευρά του, έχει προβληματικές σχέσεις με τις ΗΠΑ, όσο και αν η αλλαγή στα σχέδια των ΗΠΑ στην περιοχή βγάζουν από το περιθώριο κατά κάποιον τρόπο την Τεχεράνη. Η ιρανική ηγεσία έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία, με συνεργασίες ακόμη και στους εξοπλισμούς, με την Κίνα και την Βόρεια Κορέα, από την οποία προμηθεύεται στρατιωτικό υλικό.

Μπερδεμένο κουβάρι…

Το πώς μπορεί να αλληλοεπιδράσουν όλοι οι παραπάνω παράγοντες στην εξέλιξη και διευθέτηση της κρίσης είναι δύσκολα προβλέψιμο καθώς η κατάσταση στη Μέση Ανατολή έμοιαζε ανέκαθεν με ένα πολύ μπερδεμένο κουβάρι. Για παράδειγμα, το Ισραήλ υπό την ηγεσία του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, του μακροβιότερου πρωθυπουργού του, επιδιώκει μεν την επίλυση των όποιων διαφορών με την ισχύ, αλλά δεν θέλει να ανοίξει το καπάκι στο κουτί με τις θύελλες, επιβάλλοντας με τα μέχρι αυτή τη στιγμή όπλα τη θέλησή του στους αντιπάλους του. Από την άλλη πλευρά το Ιράν, παρά τις παραστρατιωτικές ομάδες δορυφόρους του, δεν έχει την στρατιωτική ισχύ να επιφέρει σοβαρά τραύματα χωρίς να κινδυνεύσει να συντριβεί. Όσου για τους υπόλοιπους «παίκτες»:

>> Οι ΗΠΑ επιδιώκουν την διευθέτηση της κρίσης, και για λόγους δικούς τους (βλ. κίνδυνοι ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας, προεδρικές εκλογές όπου κυρίως το Δημοκρατικό κόμμα φθείρεται από τη συνέχιση αυτής της κατάστασης)

>> Η Ρωσία και η Κίνα αποφεύγουν την άμεση εμπλοκή τους, διότι αφενός η Μόσχα είναι εξαντλημένη από τον πόλεμο στην Ουκρανία αφετέρου το Πεκίνο επιδιώκει κυρίως μέσω εμπορικών και οικονομικών συμφωνιών, να αυξήσει την επιρροή του, αφού η κινεζική στρατιωτική ισχύς δεν είναι ακόμη σε θέση να αντιπαρατεθεί ανοιχτά με τις ΗΠΑ.

Η κατακλείδα είναι πως όλοι οι εμπλεκόμενοι στην κρίση του Μεσανατολικού ανεξαρτήτως των λεονταρισμών  ενός εκάστου έχουν ως βασική επιδίωξη να μην οξυνθεί υπέρμετρα η αντιπαράθεση και αυτό είναι το καλό σενάριο. Διότι υπάρχει πάντα και η κακή εκδοχή που λέει ότι σε έναν χώρο όπου δρουν δυνάμεις με ακραία χαρακτηριστικά έχοντας το δάχτυλο στη σκανδάλη ή στο «ON» του πυραύλου, οι λογικές προσεγγίσεις μπορεί να κονιορτοποιηθούν σε μια στιγμή.