Τι αλλάζει και τι όχι στη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών

Στο ποδόσφαιρο λένε ότι ομάδα που κερδίζει δεν αλλάζει. Αντίστοιχα, στα δημόσια οικονομικά αυτό που δεν αλλάζει με τίποτα μία κυβέρνηση είναι ο φόρος που “κερδίζει” ζεστό χρήμα για λογαριασμό των κρατικών ταμείων. Τι συμβαίνει, όμως, όταν μια φορολογική μεταρρύθμιση τα… βγάζει τα λεφτά της αλλά «διώχνει» και τους ψηφοφόρους από την εκάστοτε κυβερνητική κάλπη;

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

Τον (φαύλο) κύκλο του προλόγου θα προσπαθήσει να τετραγωνίσει η κυβέρνηση στην περίπτωση των ελευθέρων επαγγελματιών των οποίων η φορολόγηση με τεκμαρτό τρόπο που νομοθέτησε τον περασμένο Δεκέμβριο προκάλεσε κοινωνικές αναταράξεις αλλά και εκλογικές διαρροές. Ενδεικτικό του πρώτου είναι οι αιτήσεις ακύρωσης του φορολογικού νόμου που κατέθεσαν πριν από περίπου δύο εβδομάδες στο Συμβούλιο της Επικρατείας ο πρόεδρος της Ολομέλειας των 63 Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας και πρόεδροι και εκπρόσωποι ελευθέρων επαγγελματιών. Αποδεικτικό του δεύτερου; Ότι το χαμηλό του 28,31% που πήρε η Ν.Δ. ταυτίζεται σχεδόν κατά απόλυτο τρόπο με το 28,2% που σύμφωνα με τις αναλύσεις των exit polls έδωσαν στο κυβερνόν κόμμα οι ελεύθεροι επαγγελματίες.

Υπό αυτά τα δεδομένα στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προσπαθούν να βρουν την κατάλληλη «ποσόστωση» αντίδρασης που και τα όποια κοινωνικά αιτήματα θα ικανοποιεί αλλά και τα προϋπολογισμένα έσοδα δεν θα θέτει υπό σοβαρή διακινδύνευση. 

Γραμμένος στην… πέτρα ο Ν. 5073/2023

Αν κρίνουμε, πάντως, από τις τελευταίες τοποθετήσεις του εκπροσώπου Τύπου του υπουργείου Οικονομικών, Όμηρου Τσάπαλου, αλλά και από τις ξεκάθαρες δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη την επαύριο του αποτελέσματος των ευρωεκλογών, ο νόμος 5073/2023 στο κομμάτι του που αφορά την φορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών είναι γραμμένος σε… πέτρα και δεν πρόκειται να πειραχτεί. Και αυτό διότι στο Μέγαρο Μαξίμου και κατ’ επέκταση στο «αρχηγείο» του ΥΠΟΙΚ στην οδό Νίκης στο Σύνταγμα θεωρούν την μεταρρύθμιση ζωτικής σημασίας προκειμένου να κερδηθεί μεγάλο στοίχημα του περιορισμού της φοροδιαφυγής.

Γι’ αυτό και συχνά πυκνά επαναλαμβάνεται από κυβερνητικά χείλη το επιχείρημα ότι η νομοθέτηση του τεκμαρτού εισοδήματος για όσους ασκούν ελεύθερο επάγγελμα διευρύνει την φορολογική βάση και σταματά την αδικία να επωμίζονται τα φορολογικά βάρη σχεδόν αποκλειστικά οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι. Εξάλλου το κυβερνητικό αφήγημα προσπαθεί να καταστήσει απολύτως σαφές ότι αυτό που διαστρεβλωτικά παρουσιάζεται ως υπερφορολόγηση δεν είναι παρά το ελάχιστο ποσό φόρου που αντιστοιχεί με όσα καλείται να πληρώσει σήμερα στην εφορία ένας ανειδίκευτος εργάτης!!!

«Σημειακές» παρεμβάσεις σε 3+1 επίπεδα

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνουν καθόλου ευνοϊκότερες τροποποιήσεις. Δεδηλωμένη πρόθεση του ΥΠ.ΟΙΚ. είναι να προβεί σε «σημειακές», όπως τις χαρακτήρισε πρόσφατα ο κ. Τσάπαλος, παρεμβάσεις, οι οποίες όμως θα λάβουν χώρα από τον Σεπτέμβριο και μετά κι αφού πρώτα θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία  κατάθεσης των φορολογικών δηλώσεων. Θυμίζεται ότι η καταληκτική ημερομηνία μέχρι την οποία οι υπόχρεοι έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν τροποποιητική δήλωση και να διορθώσουν στοιχεία της δίχως να κινδυνεύουν με πρόστιμο είναι η 26η Ιουλίου. Το συγκεκριμένο ορόσημο τίθεται από την κυβέρνηση προκειμένου να υπάρχει οριστικό μετρήσιμο μέγεθος των φορολογικών εσόδων με πηγή τη συγκεκριμένη κατηγορία φορολογουμένων και εφόσον διαπιστωθούν κάποιες… αδικοπραξίες, αυτές θα διορθωθούν.

Αν και πολλές-πολλές λεπτομέρειες δεν ξεφεύγουν τα ερμητικά κλειστά στόματα των αρμόδιων στελεχών της κυβέρνησης, ως στρεβλώσεις που αδικούν τους υπόχρεους επαγγελματίες μπορεί για παράδειγμα να θεωρηθεί ο καταλογισμός φόρου που προέρχεται από τις μεταβλητές που υπάρχουν στον καινούργιο φορολογικό νόμο (βλ. προσαυξήσεις λόγω των ατόμων που απασχολεί κάποιος επαγγελματίας) και που θα υπερβαίνει κατά πολύ τα έσοδα ή τον τζίρο μίας επιχείρησης. Εκεί θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξει διορθωτική παρέμβαση από τις αρμόδιες αρχές κι αυτή εκτιμάται ότι ενδεχομένως θα γίνει σε 3+1 επίπεδα:

α) Στο επίπεδο του «ψαλιδίσματος» της ελάχιστης τεκμαρτής αμοιβής που με βάση τον ισχύοντα φορολογικό νόμο έχει οριστεί στα €10.920 για επιχείρηση που λειτουργεί από ένα έως έξι χρόνια, στα  €12.012 για επτά έως εννέα χρόνια λειτουργίας, στα €13.213 για επιχειρήσεις που λειτουργούν από δέκα ως δώδεκα έτη και στα €14.535 για επιχειρήσεις που η λειτουργία τους υπερβαίνει τα 13 έτη.

β) Στο επίπεδο του συνυπολογισμού του οικογενειακού εισοδήματος ενός ελεύθερου επαγγελματία στη λογική τού να έχει ο/η σύζυγός του τη δυνατότητα να καλύψει μέρος της διαφοράς του άλλου.

γ) Στον συνυπολογισμό και άλλων εισοδημάτων που μπορεί να έχει ένας ελεύθερος επαγγελματίας (λ.χ. εισπραχθέντας ενοίκια, τόκους καταθέσεων και υπεραξίες από μετοχές) και τα οποία αν η φορολογική αρχή λάβει υπόψη για τον υπολογισμό του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος των επαγγελματιών, η επιβάρυνση για κάθε υπόχρεο θα είναι δικαιότερη δεδομένου ότι θα λαμβάνεται υπόψη το όλον οικονομικό προφίλ του.

Η τρίτη συν μία διορθωτική παρέμβαση που δυνητικά υπάρχει στη λίστα του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης προς περαιτέρω αξιοποίηση είναι τα σύγχρονα εργαλεία φορολογικού ελέγχου που παρέχει η τεχνολογία όπως είναι οι διασταυρώσεις μέσω του myDATA και οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και η σκέψη να καταστεί ευκολότερη η διαδικασία που παρέχει ο νόμος στον φορολογούμενο να αμφισβητήσει τα τεκμήρια.

Όποια κι αν είναι, πάντως, η κατάληξη της ιστορίας που έχει τον κωδικό «φορολόγηση ελεύθερων επαγγελματιών», οι διορθώσεις που υπό προϋποθέσεις αποφασιστούν από την κυβέρνηση, αυτές θα εφαρμοστούν στις δηλώσεις του 2025 και θα αφορούν τα εισοδήματα του τρέχοντος έτους. Όπερ μεθερμηνευόμενο τη φετινή «λυπητερή» της εφορίας δεν θα τη γλυτώσουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες.