ΘΕΣΣΑΛΙΑ: Η ημιθανής «κότα με τα χρυσά αυγά» που πρέπει να αναστηθεί

Ο θεσσαλικός κάμπος μαζί με τους κάμπους της Κεντρικής Μακεδονίας αποτελούσε την καρδιά του παραγωγικού ιστού της χώρας και διαχρονικά την κότα που κάνει τα χρυσά αβγά για την αγροτική οικονομία, τις εξαγωγές και την απασχόληση στην ύπαιθρο. Ωστόσο η χρυσοτόκος όρνιθα μοιάζει ημιθανής από τα πλήγματα των πυρκαγιών και των πλημμυρών και το ζητούμενο είναι πώς θα επανέλθει στη ζωή…

Της Άννας Στεργίου(*)

Μέσα σε λίγες μέρες εύφοροι κάμποι που τροφοδοτούσαν όλη την Ελλάδα με τρόφιμα και πρώτες ύλες πλημμύρισαν. Επομένως, σημαντικό κομμάτι του αγροτικού και του δασικού μας πλούτου και των οικοτόπων-υγροτόπων μας έγινε στάχτη το φετινό καλοκαίρι με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα αποθέματα και την ποιότητα νερού και την παραγωγή οξυγόνου.

Από τις μεγάλες οικολογικές καταστροφές επηρεάστηκαν δεκάδες παραγωγικά επαγγέλματα. Καταστράφηκαν σπίτια, εμπορικές επιχειρήσεις, ξενοδοχεία, φυτικό και ζωικό κεφάλαιο και αγροτικές υποδομές, αυτοδιοικητικές και κρατικές, ενώ επηρεάζονται δευτερογενώς πανελλαδικά κι άλλοι συνεργαζόμενοι κλάδοι (π.χ. αρτοποιών).

Είναι σαφές ότι ο ΕΛΓΑ δεν διαθέτει το μέγεθος των κονδυλίων που απαιτούνται για να αποζημιώσει εγκαίρως τους ανθρώπους, που έχασαν ό,τι είχαν και δεν είχαν, κι όχι με δική τους υπαιτιότητα.

Για να κρατήσει η πολιτεία τους Θεσσαλούς στον τόπο τους και να μη χάσουμε ένα δυναμικό, ανθρώπινο κεφάλαιο της αγροτικής παραγωγής χρειάζεται να επιλυθεί άμεσα το στεγαστικό ζήτημα.

Τα στάσιμα νερά δημιουργούν κι άλλες παρενέργειες στην υγεία ανθρώπων, ζώων και εδαφών και τα γόνιμα εδάφη κινδυνεύουν γι’ αρκετά χρόνια να γίνουν άγονα –σημειώνεται ότι ένα δέντρο κάνει συνήθως τέσσερα χρόνια για να δώσει παραγωγή.

 

Ολική κατάρρευση…

Η Θεσσαλία έχει βαρύνουσα σημασία στις εξαγωγές βάμβακος (σ.σ. το Κέντρο Ταξινόμησης Βάμβακος, που έκανε σοβαρή δουλειά κι ήταν αρωγός των βαμβακοπαραγωγών πλημμύρισε) και

Φέτας, ενώ παράγει κυρίως σίτο, όσπρια, καλαμπόκι και μήλα για ανθρώπινη κατανάλωση, αγελαδινό γάλα, γάλα αιγοπροβάτων αλλά και κηπευτικά, οινοστάφυλα, πυρηνόκαρπα, αρωματικά φυτά, ανθοκομικά κ.ά. καθώς και ζωοτροφές.

Υπήρχαν σημαντικές βιομηχανικές μονάδες για την επεξεργασία του γάλακτος, υπερσύγχρονες χοιροτροφικές μονάδες, που καταστράφηκαν ολοσχερώς ενώ διαλύθηκαν κι οι μεταποιητικές βιομηχανίες στο βαμβάκι.

Από τη θλιβερή κατάρρευση της περιοχής δεν γλιτώνουν ούτε οι Θεσσαλοί ψαράδες, ακόμη κι αν οι βάρκες τους επέζησαν. Η θάλασσα έχει γεμίσει φερτά υλικά, πτώματα ζώων κ.ά. Εκτιμάται ότι θα κάνει τουλάχιστον ένα τρίμηνο για να καθαρίσει κάπως η θάλασσα, από τους τόνους μπαζών και φερτών υλικών, απορριμμάτων με ό, τι συνέπειες έχει αυτό και για τον τουρισμό.

Λίγες μέρες πριν τον θεσσαλικό όλεθρο, οι οργανώσεις των κτηνοτρόφων είχαν ζητήσει στήριξη, μετά τα προβλήματα που προέκυψαν με την πανδημία, λόγω του ράλι ζωοτροφών. Τώρα το πρόβλημα της τιμής των ζωοτροφών εντείνεται, δημιουργώντας νέα ασφυξία σε κτηνοτρόφους – καταναλωτές, όχι μόνο στη Θεσσαλία αλλά γενικότερα στην αγορά.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η αναπροσαρμογή του σχεδίου της νέας ΚΑΠ 2021-27 θα γινόταν σε 2,5 χρόνια περίπου από την κατάθεση του προσχεδίου. Μετά τη διάλυση της Θεσσαλίας δεν αρκεί η συζήτηση για τις αποζημιώσεις. Είναι επιτακτικό το αίτημα προς την ΕΕ για ανακατεύθυνση της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας.

Αν δεν ληφθούν εγκαίρως μέτρα, με τις καταστροφές στη Φθιώτιδα, την Εύβοια, τον Έβρο έρχεται ντόμινο και για τις υπόλοιπες αγροτοκτηνοτροφικές περιοχές λόγω του ράλι στις ζωοτροφές.

Η αναταραχή στο ζωικό κεφάλαιο και στον σιτοβολώνα της Θεσσαλίας δημιουργεί μία σειρά από παρενέργειες στον τομέα των γαλακτοκομικών και του σίτου, που αποτελούν βασικό κομμάτι της ελληνικής διατροφής. Δεδομένου ότι το προηγούμενο διάστημα, η φέτα και το ελαιόλαδο είχαν τιμές – φωτιά για τον μέσο Έλληνα καταναλωτή, η νέα καταστροφή σηματοδοτεί νέες ανατιμήσεις σε βασικά προϊόντα διατροφής. Επομένως, χρειάζεται ανασχεδιασμός για τα βασικά προϊόντα αλλά και για να μη χαθούν ξένες αγορές, που με τόσο κόπο κατακτήσαμε τα προηγούμενα χρόνια.

Για την ελληνική κυβέρνηση είναι μονόδρομος να ζητήσει εξαίρεση λόγω έκτακτων συνθηκών απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση και αλλαγή πλάνου, αγρανάπαυση και αλλαγές καλλιεργειών ή ποικιλιών ώστε να αποκτήσει το έδαφος ξανά τη γονιμότητά του.

Η βιβλική αυτή καταστροφή αντί να γίνει ταφόπλακα για τους Θεσσαλούς αγρότες, μπορεί να γίνει τουλάχιστον η αφορμή για αλλαγές και συστηματική παρακολούθηση των εδαφών και προστασία των καλλιεργειών μέσω των εφαρμογών της έξυπνης γεωργίας.

Η διευθέτηση ρεμάτων, η δημιουργία νέων αρδευτικών δικτύων κι αντιπλημμυρικών έργων με τη ρήτρα της κλιματικής αλλαγής, δεν είναι κενό γράμμα. Τα έργα υποδομής που φτιάχτηκαν τα προηγούμενα χρόνια για πολλούς λόγους δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες, που προκύπτουν από τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα και τις απότομες αλλαγές θερμοκρασίας, που θα πολλαπλασιαστούν τα επόμενα χρόνια.

Νέο μοντέλο επιτάσσει η κλιματική αλλαγή

Η Κλιματική Αλλαγή επιτάσσει νέα εργαλεία, νέο εξοπλισμό, νέο διοικητικό μοντέλο και νέα εκπαίδευση για τους αιρετούς, τους πολίτες και τους εργαζόμενους στο φυσικό περιβάλλον. Αν δεν θωρακίσουμε τη χώρα μας από την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, οι συνέπειες θα είναι κοντά στα 700 δισ. ευρώ.

Το παράδειγμα της Θεσσαλίας με τις έμψυχες απώλειες και τις ανυπολόγιστες υλικές ζημιές θα πρέπει να γίνει από περιστατικό βιβλικής καταστροφής παράδειγμα αλλαγής νοοτροπίας σ’ όλα τα επίπεδα. Ακόμη-ακόμη και στο επίπεδο των κριτηρίων επιλογής από τους πολίτες των αρχόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης που θα εκλεγούν σε περίπου ένα μήνα. Δυστυχώς τα βαριά βιογραφικά με πολιτικά –και όχι σπάνια με οικογενειακά– «παράσημα» δεν αρκούν, καθώς οι δύσκολοι καιροί που έρχονται απαιτούν δεξιότητες και κυρίως επιστημοσύνη στο πεδίο της Πολιτικής Προστασίας: από το πώς γίνεται η πρόληψη, πώς δομείται και παραλαμβάνεται ένα έργο μέχρι το πώς γίνεται η διαχείριση μίας κρίσης. Αλλιώς θα ξαναβρεθούμε στο ίδιο έργο θεατές.

(*) Η Άννα Στεργίου είναι Msc Κοινωνιολογίας, κοινοβουλευτική συντάκτρια και συγγραφέας