ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΕΚΤ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ: Κάτι περισσότερο από μία απλή «σύναξη» τραπεζιτών

Σε μία… άφιξη που είχε ειδικό πανηγυρικό χαρακτήρα και πολλά «μπράβο» για την Ελλάδα, οι 48 ώρες που πέρασαν οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Αθήνα –την Τετάρτη 25 και την Πέμπτη 26 Οκτωβρίου– συνέπεσαν με αρετές ευτυχείς συγκυρίες για τη χώρα και την Ευρωζώνη, αλλά εξέπεμψαν και μηνύματα που δεν θα χαρακτηρίζονταν και απολύτως αισιόδοξα.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Όσο τεχνοκρατική κι αν ακούγεται στα αυτιά της κοινωνικής πλειοψηφίας η είδηση για την εν Αθήναις συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι παροικούντες την παγκόσμια οικονομική Ιερουσαλήμ ξέρουν καλά ότι μόνο τέτοια δεν ήταν.

Και μόνο το γεγονός ότι τέτοια υψηλού κύρους «σύναξη» είχε να ζήσει η Αθήνα 15 χρόνια, στο μεσοδιάστημα των οποίων η χώρα κατάφερε να παραμείνει όρθια στα πόδια της αντιμετωπίζοντας τέσσερις διαδοχικές κρίσεις (δημοσιονομική, προσφυγική, υγειονομική, ενεργειακή-πληθωριστική), θα αρκούσε για να σηματοδοτήσει τη σπουδαιότητά της. Θυμίζεται ότι το Δ.Σ. της ΕΚΤ συνεδριάζει είτε δια ζώσης είτε εξ αποστάσεως στο «αρχηγείο» της Φρανκφούρτης, ενώ μία φορά τον χρόνο η συνεδρίαση φιλοξενείται από μία εθνική κεντρική τράπεζα, με την Τράπεζα της Ελλάδος να γίνεται οικοδέσποινα για τρίτη φορά μετά το 2005 και το 2008.

Το τι άλλαξε από τότε στη χώρα μας ειπώθηκε από πολλούς και με θερμά λόγια. Καταρχάς από την πρόεδρο της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία δεν αρκέστηκε στο greeklish «ευχαριστώ Γιάννη Στουρνάρα» («Efcharistó Yannis Stournaras») που πόσταρε στα social media, αλλά εξέφρασε πολλάκις την ικανοποίησή της. Αρχικά το έκανε στον χαιρετισμό που απηύθυνε στη διάρκεια του επίσημου δείπνου που παρέθεσε προς τιμήν της και των μελών του Δ.Σ. της ΕΚΤ ο Γ. Στουρνάρας και στον οποίο είπε ότι σε έναν ολοένα και πιο ευμετάβλητο κόσμο με πάρα πολλές προκλήσεις «η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για όλους μας», υπογραμμίζοντας ότι η χώρα μας «συνιστά υπόδειγμα ανθεκτικότητας απέναντι σε μεγάλες προκλήσεις και αποτελεί απόδειξη της σπουδαιότητας του “ανήκειν” σε κάτι μεγαλύτερο – το κοινό ευρωπαϊκό μας πεπρωμένο».

Αλλά και στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε μετά το πέρας της συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, η Γαλλίδα «iron lady» της ευρωπαϊκής οικονομίας επανέλαβε ότι η Ελλάδα έχει καταγράψει μία εντυπωσιακή πρόοδο με κάλυψη των απωλειών της πανδημίας με τον Γιάννη Στουρνάρα να επιβεβαιώνει λέγοντας ότι η οικονομική δραστηριότητα στη χώρας μας κινείται στο +10% συγκριτικά με τα προ-κορωνοϊού επίπεδα, ότι το spread είναι σε φυσιολογικό επίπεδο και πως εν τέλει πρόκειται για ένα success story. Δεν είναι τυχαίο ότι η επικεφαλής της ΕΚΤ υπογράμμισε και το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται τη στήριξη ενός waver, ενώ τα ελληνικά ομόλογα είναι επιλέξιμα όπως των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών.

Τα επιτόκια θα παραμείνουν πολύ υψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα

Στον… ουρανό θα παραμείνουν τα επιτόκια

Σε κάθε περίπτωση, το ζουμί των όσων διημείφθησαν στις εργασίες του Δ.Σ. της ΕΚΤ στη Αθήνα αφορούσαν τις αποφάσεις για τη νομισματική πολιτική. Όπως διευκρινίστηκε από την πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ και φυσικά τον διοικητή της ΤτΕ, Γιάννη Στουρνάρα, τα επιτόκια θα διατηρηθούν σε υψηλό επίπεδο για όσο διάστημα αυτό κριθεί αναγκαίο καθώς ο νούμερο 1 στόχος που πρέπει να επιτευχθεί είναι η αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων και η επαναφορά του δείκτη τιμών καταναλωτή στο όριο του 2%.

Σύμφωνα με την κ. Λαγκάρντ, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αναμένεται βραχυπρόθεσμα να μειωθεί ακόμη περισσότερο, μετά από τη σημαντική υποχώρηση στο 4,3% τον Σεπτέμβριο, καθώς θα εκλείψουν οι επιπτώσεις από τις μεγάλες αυξήσεις στις τιμές ενέργειας και τροφίμων που παρατηρήθηκαν τη περασμένη χρονιά.

Αυτό, ωστόσο, δεν θα πρέπει να «γεννήσει» αισιοδοξία για μείωση των επιτοκίων, ενδεχόμενο το οποίο είναι σύμφωνα με τη επικεφαλής της ΕΚΤ πολύ πρόωρο να μπει στο τραπέζι, αφού το μήνυμα είναι ότι πρέπει να κρατηθεί σταθερή η οικονομική πολιτικής της Ευρωζώνης. Μάλιστα η κ. Λαγκάρντ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να δούμε να εξελίσσεται μελλοντικά (σ.σ. και προφανώς δεν εννοούσε σε… 10 χρόνια από τώρα) το ακριβώς αντίθετο σενάριο, δηλαδή αυτό της περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων.

«Οι εισερχόμενες πληροφορίες επιβεβαιώνουν σε γενικές γραμμές τις προηγούμενες αξιολογήσεις μας για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός αναμένεται να παραμείνει ακόμη πολύ υψηλός για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, οι δε εγχώριες πιέσεις στις τιμές εξακολουθούν να είναι ισχυρές. Ταυτόχρονα, ο πληθωρισμός μειώθηκε σημαντικά τον Σεπτέμβριο, μεταξύ άλλων και λόγω ισχυρών επιδράσεων της βάσης σύγκρισης, και οι περισσότεροι δείκτες μέτρησης του υποκείμενου πληθωρισμού συνέχισαν να εξασθενούν. Οι προηγούμενες αυξήσεις των επιτοκίων μας εξακολουθούν να μεταδίδονται δυναμικά στις συνθήκες χρηματοδότησης. Αυτό επιδρά ολοένα περισσότερο ανασταλτικά στη ζήτηση και επομένως συμβάλλει στην υποχώρηση του πληθωρισμού» είπε η επικεφαλής της ΕΚΤ.

Ο φόβος του Μεσανατολικού

Σε κάθε περίπτωση, μετά από δέκα αυξήσεις επιτοκίων δεν είναι ώρα για forward guidance (προβλέψεις για τη μελλοντική νομισματική πολιτική), τόνισε χαρακτηριστικά η Κριστίν Λαγκάρντ, εξηγώντας ότι οι αποφάσεις της ΕΚΤ θα εξαρτώνται από τα οικονομικά στοιχεία και επιβεβαιώνοντας ότι δεν σχεδιάζει κάποια άλλη αύξηση επιτοκίων, εκτός πια αν υπάρξει κάποιο συγκλονιστικό απρόοπτο στο μέτωπο του πληθωρισμού που θα απαιτήσει μια επιθετική αντιμετώπιση με το επιτοκιακό «όπλο».

Για την ώρα αυτό το απρόοπτο ακούει στο όνομα «Μεσανατολικό». Στην ΕΚΤ παραδέχονται ότι η σκληρή πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς μπορεί να έχει μικρότερες ή μεγαλύτερες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία. Σύμφωνα με τους κεντρικούς τραπεζίτες των χωρών-μελών της Ευρωζώνης η γεωπολιτική αστάθεια στην νοτιοανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να ωθήσει ξανά σε υψηλότερα επίπεδα τις τιμές της ενέργειας, την ίδια ώρα μάλιστα που οι συνέπειες μια άλλης κρίσης, της κλιματικής, «πουσάρει» ανοδικά τις τιμές των τροφίμων. Για την ώρα η ηγεσία της ΕΚΤ τηρεί στάση αναμονής για το θέμα εκτιμώντας ότι πλήρης αποτύπωση των συνεπειών στην ευρωπαϊκή οικονομία από την ανάφλεξη στη Γάζα θα υπάρχει στη συνεδρίαση του Νοεμβρίου.

Σε κάθε περίπτωση, με ή χωρίς πόλεμο στη Μέση Ανατολή και με τον «ξεχασμένο» πόλεμο στην Ουκρανία να μετράει ήδη 20 μήνες, η συνολική εικόνα που παρουσιάζει η ευρωπαϊκή οικονομία παραμένει υποτονική. Επικαλούμενη πρόσφατες πληροφορίες η Κρ. Λαγκάρντ είπε ειδικότερα ότι η παραγωγή στον μεταποιητικό τομέα συνεχίζει να μειώνεται, ενώ και η δυναμική του τομέα των υπηρεσιών εξασθενεί περαιτέρω. «Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η υποτονικότερη βιομηχανική δραστηριότητα επηρεάζει και άλλους τομείς, η ώθηση από τις επιδράσεις λόγω της επανεκκίνησης της οικονομίας εξασθενεί και ο αντίκτυπος των υψηλότερων επιτοκίων διευρύνεται» εξήγησε η πρόεδρος της ΕΚΤ και συμπλήρωσε:

 «Η οικονομία είναι πιθανόν να παραμείνει υποτονική για το υπόλοιπο αυτού του έτους. Όμως, καθώς ο πληθωρισμός θα υποχωρεί περαιτέρω, τα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών θα ανακάμπτουν και η ζήτηση για εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ θα αρχίσει να αυξάνεται, η οικονομία αναμένεται να ενισχυθεί τα επόμενα έτη».

Υποτονική είναι εξάλλου και η εξωτερική ζήτηση ενώ και οι αυστηρότερες συνθήκες χρηματοδότησης επηρεάζουν ολοένα περισσότερο αρνητικά τις επενδύσεις και τις καταναλωτικές δαπάνες. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα η πρόεδρος της ΕΚΤ υπογράμμισε την εξής παράμετρο:  «Τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού, μαζί με τις συναφείς περικοπές στα επενδυτικά σχέδια και τις αγορές κατοικιών, οδήγησαν σε περαιτέρω απότομη πτώση της ζήτησης πιστώσεων το γ΄ τρίμηνο, όπως αναφέρεται στην πιο πρόσφατη έρευνά μας για τις τραπεζικές χορηγήσεις. Επιπλέον, τα πιστοδοτικά κριτήρια για δάνεια προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά έγιναν πιο αυστηρά. Οι τράπεζες ανησυχούν περισσότερο για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι πελάτες τους και είναι λιγότερο διατεθειμένες να αναλάβουν οι ίδιες κινδύνους».

Η ευτυχής συγκυρία με τα big deal του ελληνικού επιχειρείν

Τυχαίο ή μη δεν πρέπει να προσπεραστεί το γεγονός ότι ο προγραμματισμός και η διεξαγωγή του χρόνου της συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Αθήνα συνέπεσε με μία περίοδο όπου περισσεύουν τα καλά… μαντάτα για την ελληνική οικονομία και το εγχώριο επιχειρείν.

Θυμίζεται ότι πριν από μία εβδομάδα ο οίκος S&P αναβάθμισε κατά μία κλίμακα το αξιόχρεο της Ελλάδας, στο ΒΒΒ-, με τους Αμερικανούς να επικαλούνται τη σταθερή προώθηση των μεταρρυθμίσεων και τη βελτίωση της δημοσιονομικής θέσης της. Μάλιστα η… φρέσκια είδηση είναι ότι την Παρασκευή ο γαλλικός επενδυτικός οίκος Société Générale προέβλεψε όχι μόνο τη συνέχιση των αναβαθμίσεων της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας, αλλά και το ότι η ελληνική αξιολόγηση θα φτάσει να συγκλίνει με εκείνη της Ιταλίας.

Αντίστοιχα καλό βαθμό παίρνουν στον έλεγχο προόδου και τα μεγάλα ονόματα του εγχώριου επιχειρείν. Για παράδειγμα το deal που πήρε σάρκα και οστά τις προηγούμενες ημέρες μεταξύ της Alpha Bank και της ιταλικής τράπεζας UniCredit είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια συνήθης επιχειρηματική συμφωνία. Κι αυτό διότι είναι η πρώτη φορά έπειτα από τη χρηματοπιστωτική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, που μία ξένη τράπεζα και μάλιστα του μεγέθους της ιταλικής UniCredit δίνει την ψήφο της επενδυτικής εμπιστοσύνης της σε μία από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες της ελληνικής αγοράς. Για την ιστορία και το μέγεθος του συμβολισμού να πούμε ότι το ημερολόγιο έγραφε 14 Ιουνίου του 2006 όταν ο γαλλικός τραπεζικός κολοσσός της Credit Agricole έβγαζε από το… πουγκί τους 3,1 δισ. ευρώ για να εξαγοράσει το σύνολο των μετοχών της Εμπορικής Τράπεζας.

Έτερο δείγμα μεγάλου εταιρικού success story που έγινε πρωτοσέλιδο τα τελευταία 24ωρα είναι αυτό της ΔΕΗ, δηλαδή της εταιρείας που από τον προθάλαμο της χρεοκοπίας πριν από μερικά χρόνια έκανε ένα απίστευτο comeback και έφτασε να ολοκληρώνει συμφωνίες όπως η εξαγορά της Εnel Romania ενός από τους μεγαλύτερους ιδιώτες επενδυτές στον ενεργειακό τομέα στη Ρουμανία που εξυπηρετεί περισσότερους από 3 εκατ. πελάτες, που με τίμημα ύψους 1,26 δισ. ευρώ θα περιέλθει στον πλήρη έλεγχο της ελληνικής επιχείρησης ηλεκτρισμού.

Ακόμη και η είδηση ότι ένας από τους μεγαλύτερους –αν όχι ο μεγαλύτερος– καθετοποιημένους βιομηχανικούς-ενεργειακούς ομίλους της χώρας, η MYTILINEOS βρίσκεται μια ανάσα από την επίτευξη του στόχου κατάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, για πρώτη φορά στην ιστορία της, έρχεται να προσθέσει και άλλα credits στις ευοίωνες αναπτυξιακές προοπτικές της Ελλάδας και των μεγάλων εταιρειών της που τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιώσει εμφατικά την εξωστρέφειά τους, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό ακόμη πιο ανοιχτή και ελκυστική την ελληνική οικονομία στο σύνολό της.