Στο τραπέζι η άμεση αύξηση των ορίων ηλικίας

Κάθε χρόνο και χειρότερα. Αυτό ισχύει σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό μας σύστημα αναδεικνύοντας παράλληλα και το δημογραφικό, το οποίο γιγαντώνεται. Ήδη με βάση τα στοιχεία του ΕΦΚΑ στο τέλος του έτους θα έχουν κατατεθεί περισσότερες από 200.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης.

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

Τα πρώτα ανησυχητικά στοιχεία έρχονται από τις αιτήσεις συνταξιοδότησης, που ήδη ξεπέρασαν τις 110.000 το επτάμηνο του 2024 και, όπως όλα δείχνουν, οδεύουν για νέο ρεκόρ με 200.000 και πλέον αιτήσεις στο τέλος της χρονιάς. Το κόστος των νέων συνταξιοδοτήσεων θα ξεπεράσει τα 500 εκατ. ευρώ από περίπου 420 εκατ. ευρώ που είχε προϋπολογιστεί στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ. Η αύξηση κατά 3% που πήραν φέτος οι συνταξιούχοι έχει κόστος άλλα 430 εκατ. ευρώ και έτσι η συνολική δαπάνη για συντάξεις θα είναι αυξημένη περίπου κατά 930 εκατ. ευρώ για το 2024.

Για το 2025 η εκτίμηση της δαπάνης για νέες συνταξιοδοτήσεις ανεβαίνει στα 600 εκατ. ευρώ και με άλλα 400 εκατ. ευρώ από τις αυξήσεις συντάξεων η αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης αναμένεται να ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ.
Μπορεί βέβαια να μην είναι όλες οι αιτήσεις για σύνταξη γήρατος που έχουν και τα υψηλότερα ποσά, πλην όμως από αυτή την κατηγορία προέρχεται το 70% με 80% των νέων συντάξεων.

Στις συνταξιοδοτικές δαπάνες που καλύπτονται με επιχορήγηση από τον προϋπολογισμό προς τον ΕΦΚΑ, προστίθεται και η καταβολή ενός ποσού που βάσει νόμου προορίζεται για να αναπληρώνει τις ετήσιες απώλειες εισφορών που θα έχει ο κλάδος επικουρικών συντάξεων ΕΦΚΑ από την υποχρεωτική ένταξη των νέων ασφαλισμένων στο Ταμείο Κεφαλαιοποιητικής Επικουρικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ). Για το 2024 ο ΕΦΚΑ θα ενισχυθεί με 207 εκατ. ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό για την κάλυψη της απώλειας εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου επικουρικής ασφάλισης, που εκτιμάται ότι θα προκύψει εξαιτίας της λειτουργίας του ΤΕΚΑ.

Απειλή το δημογραφικό

Σε μόνιμη απειλή για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος εξελίσσεται και το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. Με βάση τις δημογραφικές εξελίξεις η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης δείχνει να είναι αναπόφευκτη, καθώς μπορεί να λειτουργήσει ως μέτρο μερικής ανάσχεσης των συνταξιοδοτήσεων.

Ήδη από την ασφαλιστική νομοθεσία του 2010 και του 2015 έχει προβλεφθεί η σύνδεση των ορίων ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος και η πρώτη εφαρμογή της διάταξης θα γίνει στα όρια ηλικίας που θα ισχύσουν από 1/1/2027 με μια πιθανή αύξηση από 6 μήνες έως και 1 έτος, εφόσον η αύξηση του προσδόκιμου ζωής που δείχνουν οι μελέτες πιστοποιηθεί και από τις μετρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ το 2026.

Οι πρόσφατες μελέτες από Eurostat, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ΟΟΣΑ επιτείνουν την ανησυχία για την πορεία του ασφαλιστικού, καθώς δείχνουν ότι:

1. Ο πληθυσμός της Ελλάδας προβλέπεται ότι θα συνεχίσει να μειώνεται και από 10.438 εκατομμύρια το 2022 θα υποχωρήσει σε 7.777 εκατομμύρια το 2070.
2. Λόγω της υπογεννητικότητας θα επιδεινωθεί περαιτέρω η αναλογία ασφαλισμένων/συνταξιούχων. Έως το 2030 θα πέσει στο 1,46 προς 1 και έως το 2050 θα έχει υποχωρήσει στο 1,23 προς 1.3.
3. Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων αυξάνεται. Οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών από 39% που ήταν το 2022 σε σχέση με τον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας 20 ως 64 ετών, θα φτάσουν να αποτελούν το 60,6% έως το 2040 και το 74,4 το 2050.
4. Στο μεσοδιάστημα 2030-2050 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ το 2030 σε 14,0% του ΑΕΠ το 2050 κυρίως λόγω του αυξανόμενου αριθμού συνταξιούχων.

Η τάση

Όλα αυτά τα ζητήματα κάνουν τον υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Παναγιώτη Τσακλόγλου να έχει βάλει εκ νέου στο τραπέζι την αύξηση στα όρια συνταξιοδότησης. Κάτι που έχει αρχίσει να συζητείται εδώ και αρκετά χρόνια σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Η κυβέρνηση, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές  ετοιμάζεται για αύξηση ορίων ηλικίας το 2027 επικαλούμενη την υποχρέωση που παράγει ο νόμος 3869/2010. Το εν λόγω όμως ζήτημα δημιουργεί ανησυχία σε χιλιάδες εργαζόμενους που βρίσκονται κοντά στην συνταξιοδότηση και σκέφτονται σαν εφιάλτη μια πιθανή αλλαγή των ορίων ηλικίας που πιθανώς θα τους αναγκάσει να παραμείνουν περισσότερο στην εργασία του.

Κυβερνητικοί κύκλοι επιμένουν ότι δεν μπορεί να μην εφαρμοσθεί η διάταξη του ν. 3863/2010 σαν είναι οι διατάξεις γραμμένες σε πέτρα. Με τον εν λόγω νόμο  καθορίστηκαν τα νέα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης με σταδιακή εφαρμογή και τα γενικά όρια διαμορφώθηκαν στα 65 και στα 60 για πλήρεις και μειωμένες συντάξεις αντίστοιχα. Με τις διατάξεις δε του άρθρου 11, θεσμοθετήθηκε η σύνδεση των ηλικιακών ορίων από την 1^η Ιανουαρίου του 2024 με την μεταβολή του προσδόκιμου επιβίωσης και με αφετηρία για την όποια αύξηση το 65^ο έτος και το 60^ο για τα γενικά όρια.

Εδώ υπάρχει και η άλλη άποψη. Το 2012 υπό την πίεση των δανειστών ψηφίστηκε ο νόμος 4093/2012, όπου τα ανωτέρω ηλικιακά όρια αυξήθηκαν κατά 2 έτη ήτοι στα 67 και στα 62 από την 1^η Ιανουαρίου 2013. Επίσης με το νόμο 4336/2015 αυξήθηκα έως και 12 έτη τα ειδικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Άρα όπως γίνεται ευκόλως κατανοητό σε όλους τα ηλικιακά όρια αυξήθηκαν πολύ περισσότερο και από την αύξηση που θα προέκυπτε από την εφαρμογή του νόμου 3863/2010 και μάλιστα ο εν λόγω νόμος προέβλεπε και σταδιακή αύξηση των ορίων μέχρι το 2030-2035.

Όμως τα δεδομένα άλλαξε η απόφαση να μην παρακρατείται καμία απολύτως σύνταξη για όσους εργάζονται. Και ναι μεν μπορεί οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι να προσέφεραν χρήματα στον ΕΦΚΑ από τις εισφορές, αλλά από την άλλη έφερε και αύξηση στις αιτήσεις συνταξιοδότησης. Δηλαδή ένας εργαζόμενος που βρίσκεται κοντά στην συνταξιοδότηση, προτιμά να εκμεταλλευθεί τα όποια παράθυρα και να συνταξιοδοτηθεί. Συνεχίζοντας δε την εργασία του αν αυξήσει το εισόδημα του συνερίζοντας και την εργασία του. Αυτό όμως δημιουργεί ζητήματα, αφού οι εισφορές των εργαζόμενων συνταξιούχων δεν επαρκούν για τις συντάξεις. Αυξάνοντας, λοιπόν, τα όρια ηλικίας θα σταματήσεις την εν λόγω «αιμορραγία».