Παραμένουν… κλειδωμένα τα ηλεκτρονικά βραχιολάκια

Αποτελεί έναν από τους πιο πολυδιαφημισμένους θεσμούς για την αποσυμφόρηση των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας. Ωστόσο, από τον Μάιο του 2015 που άρχισε η πιλοτική εφαρμογή του, μόλις τρεις κρατούμενοι έχουν κάνει χρήση του θεσμού.

Ρεπορτάζ: Πωλίνα Βασιλοπούλου

Ο λόγος για το σύστημα ηλεκτρονικής επιτήρησης, γνωστό και ως «βραχιολάκι». Και αυτό σχεδόν 10 μήνες μετά την έναρξη της πιλοτικής εφαρμογής του έργου. Η εκκίνηση του προγράμματος δόθηκε στις 11 Μαΐου 2015 αφορούσε 250 κρατουμένους. Από αυτή την ημερομηνία οι ενδιαφερόμενοι μπορούσαν να αρχίσουν να υποβάλλουν αιτήσεις στα αρμόδια δικαστικά συμβούλια, ενώ έως τα τέλη του Μαΐου υπολογιζόταν ότι θα είχαν εκδοθεί τα πρώτα βουλεύματα για την αποφυλάκισή τους! Τελικά, μέχρι στιγμής, μόλις τρία άτομα έχουν αποφυλακιστεί με αυτόν τον τρόπο και όλα δείχνουν πως η εφαρμογή του πιθανότατα θα μείνει ουσιαστικά στα χαρτιά.

Η πιλοτική εφαρμογή έχει χρονικό ορίζοντα 18 μηνών σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα που έχει εκδοθεί και αφορά κρατούμενους ήπιας εγκληματικότητας. Αναλυτικά, αφορά 100 υποδίκους σε υποθέσεις που είναι αρμοδιότητας του Πρωτοδικείου Αθηνών, 50 κρατουμένους των Φυλακών Διαβατών Θεσσαλονίκης, Νιγρίτας Σερρών, Τρικάλων, Κομοτηνής και Γρεβενών που έχουν καταδικαστεί σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης, 50 κρατουμένους του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα και 50 υποδίκους ή καταδίκους που κρατούνται στο νοσοκομείο των Φυλακών Κορυδαλλού.

Μετά την ολοκλήρωση της πιλοτικής εφαρμογής στη στόχευση του υπουργείου Δικαιοσύνης ήταν να μπορεί να κάνει χρήση του συστήματος μεγάλο μέρος των καταδικασθέντων και των προσωρινά κρατουμένων, και συγκεκριμένα όσοι έχουν καταδικαστεί σε κάθειρξη και έχουν εκτίσει τα 2/5 της ποινής τους, ενώ σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης εφόσον έχουν εκτίσει 14 χρόνια.

Πού κολλάει…
Όπως εξηγούν ιθύνοντες του έργου στην «Α», ένας από τους λόγους που «κόλλησε» η εφαρμογή του είναι πως την ίδια χρονική περίοδο με την έναρξη της πιλοτικής εφαρμογής τέθηκε σε ισχύ και ο νόμος του υπουργού Δικαιοσύνης, Νίκου Παρασκευόπουλου για την υφ’ όρων απόλυση κρατουμένων. Ο συγκεκριμένος νόμος τέθηκε σε εφαρμογή τον Απρίλιο του 2015 και θα έχει ισχύ έως το τέλος Απριλίου 2016. Τους μήνες της εφαρμογής του έχουν κάνει χρήση του ευνοϊκού νομοθετικού πλαισίου και έχουν αποφυλακιστεί χιλιάδες κρατούμενοι. Εκτιμάται ότι έως το τέλος του ερχόμενου Απριλίου ο αριθμός τους θα έχει ανέλθει στους 3.000 και πρόκειται για τη μαζικότερη αποσυμφόρηση των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας την τελευταία δεκαετία!

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τη 16η Απριλίου 2015 ο αριθμός των κρατουμένων ανερχόταν σε 11.569, ενώ τη 16η Δεκεμβρίου 2015 σε 9.632. Η συνολική μείωση του αριθμού τους το πρώτο οκτάμηνο εφαρμογής του νόμου ανέρχεται δηλαδή σε 1.937 κρατουμένους. Παράλληλα, ο συγκεκριμένος νόμος δίνει τη δυνατότητα αποφυλάκισης με «βραχιολάκι» και σε ισοβίτες με αναπηρία άνω του 80%, όπως ο Σάββας Ξηρός (λόγω της προσωπικής του αντίθεσης στο μέτρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης δεν έχει κάνει χρήση του μέτρου), αλλά και για όσους είναι κρατούμενοι με ποσοστό αναπηρίας (67%-80%). Επίσης, προβλέπει τη συντομότερη απόλυση φιλοξενούμενων αλλοδαπών κρατουμένων. Σε αυτήν την κατηγορία υπάγονται 684 άτομα, τα οποία αποφυλακίστηκαν τους τελευταίους μήνες. Επίσης, απολύθηκαν και 31 ανήλικοι κρατούμενοι.

Επιπλέον, ένα από τα «κλειδιά» τής μη εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι ενδεχομένως το γεγονός ότι το πρόγραμμα αφορά μόνο κρατουμένους και υποδίκους ήπιας εγκληματικότητας, οι οποίοι αντιμετωπίζουν αδικήματα που επισύρουν ποινή κάθειρξης μέχρι δέκα έτη.

Δαπανηρό σύστημα
Άλλο ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι πρόκειται για ένα δαπανηρό σύστημα, καθώς το ημερήσιο κόστος υπολογίζεται στα 15 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, δηλαδή μηνιαίως κάποιος που εντάσσεται στο πρόγραμμα θα πρέπει να καταβάλλει περίπου 450 ευρώ. Αν και υπάρχει η πρόβλεψη για την κάλυψη των δαπανών από το Ελληνικό Δημόσιο σε περίπτωση οικονομικής αδυναμίας, είναι εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον να συγκεντρώσει όλα τα έγγραφα που απαιτούνται για να αποδείξει ότι βρίσκεται σε ένδεια. Πλέον, σύμφωνα με πληροφορίες, στη στόχευση των αρμοδίων παραγόντων του υπουργείου Δικαιοσύνης είναι να επεκταθεί η χρήση του θεσμού σε όλους του υπόδικους προκειμένου να μπορεί –επιτέλους– να τεθεί σε εφαρμογή.

Αυτό αποτελεί άλλωστε και αίτημα αρκετών δικηγόρων, οι οποίοι επισημαίνουν ότι η νομοθεσία πρέπει να τροποποιηθεί άμεσα και να δοθούν κατευθυντήριες εγκύκλιοι στους ανακριτές και τους εισαγγελείς εκτελέσεων ποινών, ούτως ώστε η χρήση της ηλεκτρονικής επιτήρησης να γίνει εναλλακτικός τρόπος έκτισης ποινής και όχι ακόμα ένας περιοριστικός όρος.