Ο πονοκέφαλος της ακρίβειας

Σε μια δύσκολη οικονομική και γεωπολιτική συγκυρία διεθνώς, η χώρα μας δέχεται συνεχώς συγχαρητήρια για την οικονομική της ανάπτυξη, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι που ελλοχεύουν και πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Του Νεκτάριου Χρήστου

Από την Κομισιόν, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ έως τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης ακούγεται ολοένα και πιο συχνά πλέον ότι η ελληνική οικονομία έχει μπει σε σωστές «ράγες». Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει χρόνος και χώρος για εφησυχασμό γιατί οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν σε μια περίεργη οικονομική συγκυρία παγκόσμια, είναι πολλοί.

Ξεκινώντας από εξελίξεις που δεν είναι τόσο εύκολο να περιοριστούν εν μία νυκτί, οι τσιμπημένες τιμές των προϊόντων αποτελούν μια βόμβα. Και ενώ ο πληθωρισμός φαίνεται να ελέγχεται, οι τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ αδειάζουν τα πορτοφόλια των νοικοκυριών. Η κερδοσκοπία καιροφυλακτεί, ενώ οι διεθνείς συνθήκες ειδικά σε ένα προϊόν θησαυρό για την χώρα μας όπως το ελαιόλαδο, έχουν εκτοξεύσει την τιμή του στα ύψη. Η κλιματική κρίση δεν χτυπάει πλέον την πόρτα μας, αλλά έχει έρθει για να μείνει. Σε αυτό το πλαίσιο, μιας πρωτοφανούς ακρίβειας, η κυβέρνηση έχει εντείνει τους ελέγχους και τα πρόστιμα έχουν γίνει πιο τσουχτερά.

Ενέργεια

Μια επιπλέον βραδυφλεγή βόμβα αποτελούν οι τιμές των καυσίμων. Η ενεργειακή κρίση που ξεκίνησε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο και οι περικοπές του ΟΠΕΚ έχουν ωθήσει τις τιμές τόσο διεθνώς όσο και εγχώρια στα ύψη. Μετά την κλιμάκωση του πολέμου στο Ισραήλ οι πιέσεις στον μαύρο χρυσό εντείνονται και αυτό προσθέτει έναν ακόμη πονοκέφαλο στο οικονομικό επιτελείο.

Το κόστος θέρμανσης και μετακίνησης πιέζει τα νοικοκυριά. Όπως με τις τιμές στα ράφια των σουπερμάρκετ, έτσι και εδώ η κυβέρνηση εντείνει τους ελέγχους της αισχροκέρδειας. Συγκεκριμένα, το επίδομα θέρμανσης παραμένει στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, από 100 έως 800 ευρώ, αλλά με βελτιωμένα κριτήρια για τις οικογένειες που μπορούν να δουν αύξηση του εισοδηματικού ορίου έως και 2.000 ανά παιδί. Σημειώνεται πως το φετινό επίδομα δεν θα είναι διπλό για όσους προχωρήσουν σε αλλαγή καυσίμου, όπως έγινε πέρυσι. Τα καύσιμα που επιδοτούνται είναι το πετρέλαιο θέρμανσης, το φυσικό αέριο, το υγραέριο, τα καυσόξυλα και το πέλετ.

Κλιματική αλλαγή

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η κλιματική κρίση χτυπάει σε πολλαπλές κατευθύνσεις. Ρύπανση, ζημιές πολλών εκατομμυρίων σε  γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, καταστροφές σπιτιών, αύξηση τιμών λόγω μικρότερης προσφοράς έρχονται να επιβαρύνουν κράτος και νοικοκυριά.

Το γεγονός ότι η χώρα μας κατάφερε να εξασφαλίσει κοντά στα τρία δισ. ευρώ βοήθεια και όχι δανεισμό είναι σαφώς ένα θετικό νέο. Αυτό που πρέπει να γίνει πλέον είναι αυτό το πακέτο βοήθειας να χρησιμοποιηθεί σωστά σε υποδομές ώστε στο μέλλον ένας αντίστοιχος DANIEL να μην αφήσει τόσο έντονα τα σημάδια του. Οι αποζημιώσεις σε αγρότες, κτηνοτρόφους και απλούς πολίτες είναι μια ανάσα. Παρόλα αυτά, οι ζημιές από τις καταστροφικές πλημμύρες και τις πυρκαγιές του καλοκαιριού είναι τεράστιες κ ίσως να αποτελούν και το μεγαλύτερο βάρος της ελληνικής οικονομίας τη δεδομένη χρονική στιγμή.

Αμυντικές δαπάνες

Την ώρα που Γαλλία και Γερμανία κάνουν παρασκηνιακά βήματα σύγκλισης για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε, η Ελλάδα βάζει ξανά στο τραπέζι το θέμα της αντιμετώπισης των αμυντικών δαπανών μαζί με άλλες χώρες που βρίσκονται στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης.

Παρά την αρχική πλήρη διαφωνία του Ευρωπαϊκού Νότου με πρώτη τη Γαλλία  και του Ευρωπαϊκού Βορρά με πρώτη τη Γερμανία, στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες φαίνεται ότι τώρα υπάρχουν βήματα προσέγγισης. Τόσο ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Κριστιάν Λίντνερ, όσο και ο Γάλλος ομόλογός του, Μπρουνό Λεμέρ, μιλούν πλέον για συνεργασία που θα επιτρέψει μια βασική συμφωνία στην κεντρική αρχή δημοσιονομικής αξιολόγησης των κρατών μελών, η οποία θα οδηγήσει σε τελική συμφωνία μέχρι και το τέλος του χρόνου.

Η Κομισιόν με τη σειρά της θέλει να έχει συμφωνία τον Νοέμβριο ώστε να υπάρχει χρόνος να περάσει την συνοδευτική νομοθεσία για να μπορεί το νέο σύμφωνο να τεθεί σε ισχύ από τις αρχές του 2024. Ωστόσο, αν η συμφωνία περιλάβει μια συγκεκριμένη νόρμα μείωσης του χρέους όπως ζητά η Γερμανία θα πρέπει να υπάρχουν κάποιες άλλες εξαιρέσεις, ειδικά για υπερχρεωμένα κράτη όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, αν δεν θέλουμε να φτάσουμε σε νέα αδιέξοδα.

Οι αμυντικές δαπάνες

Η Ελλάδα είχε θέσει το θέμα μιας ευνοϊκότερης αντιμετώπισης των αμυντικών δαπανών με την αρχική της πρότασης για τις αλλαγές του συμφώνου σταθερότητας στις αρχές του 2022. Μαζί της είχε την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Φιλανδία, και την Εσθονία. Βασικό επιχείρημα για το αίτημα ήταν ότι οι χώρες των ανατολικών συνόρων της Ε.Ε. έχουν και θα συνεχίσουν να έχουν υψηλές αμυντικές δαπάνες για την προστασία των δικών τους συνόρων, αλλά και για την προστασία των συνόρων της Ε.Ε.

Παρά την έξαρση του πολέμου στην Ουκρανία για λόγους στρατηγικής δεν έκανε καν αναφορά στην τελική πρόταση της για τις αλλαγές του συμφώνου σταθερότητας τον περασμένο Απρίλιο. Παράλληλα όμως, διέρρευσε την πρόθεσή της να βάλει ως πρόσθετη συνθήκη το ενδεχόμενο ευνοϊκότερης αντιμετώπισης των αμυντικών δαπανών για τα κράτη μέλη τα οποία θα συνδράμουν στην αναπλήρωση του ελλείμματος πυρομαχικών που υπάρχει στα ευρωπαϊκά οπλοστάσια από τη συνεχή αμυντική συνδρομή της ΕΕ στο πόλεμο της Ουκρανίας.

Στην πρόταση αυτή βασίζεται η Ελλάδα επαναφέροντας το θέμα σε ένα κρίσιμο σημείο για τις διαπραγματεύσεις για την οριστικοποίηση των δημοσιονομικών κανόνων.

Το κέρδος

Ο στόχος της Αθήνας είναι να απορροφήσει χωρίς δημοσιονομικές πιέσεις επιπλέον δαπάνες ύψους 10 – 15 δισ. ευρώ, οι οποίες θα αρχίσουν να έρχονται από το 2025 για προμήθειες ακριβών αμυντικών συστημάτων όπως είναι οι γαλλικές φρεγάτες και αργότερα των μαχητικών F-35, ενώ στο μεταξύ θα πληρώνονται τα μαχητικά Rafalle.

Υπολογίζεται ότι αυτών των προμηθειών και άλλες που είναι προγραμματισμένες ή προγραμματίζονται τώρα, για τα επόμενα χρόνια, η Ελλάδα θα ξεπεράσει κατά πολύ την ετήσια οδηγία του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ. Η πίεση αυτή αν δεν “τακτοποιηθεί” τώρα που είναι ανοικτό το θέμα ων δημοσιονομικών κανόνων μοιραία θα περάσει και από τους επόμενους προϋπολογισμούς την ώρα που η Ελλάδα θα πρέπει να αυξήσει τις αναπτυξιακές δαπάνες για να μην χάσει χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης το οποίο με βάση τα σημερινά δεδομένα.