Να’ χαμε, να λέγαμε…

Οι προκλήσεις από Σκόπια και Τουρκία καλά κρατούν, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι με συντονισμένες κινήσεις αξιοποιεί τις συμμαχίες που έχει οικοδομήσει σε διπλωματικό επίπεδο αντιμετωπίζει αυτές τις ενέργειες.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Καλά-καλά δεν πέρασαν ούτε δύο 24ωρα από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, όπου και οι δύο μίλησαν για ήρεμα νερά στο Αιγαίο κι ένα νέο επεισόδιο ήρθε να προστεθεί στην συνεχιζόμενη τουρκική προκλητικότητα στην βραχονησίδα Ζουράφα (βρίσκεται πλησίον στην Σαμοθράκη). Οι Τούρκοι εδώ και χρόνια αμφισβητούν ότι η Ζουράφα είναι ελληνική και την θεωρούν ως μέρος του νησιωτικού συμπλέγματος τηςε Ίμβρου και της Τενέδου που ανήκουν στην Τουρκία.

Σε ανακοίνωσή της η τουρκική ακτοφυλακή χαρακτηρίζει τη Ζουράφα τουρκική, υποστηρίζει πως ανήκει στο Τσανάκκαλε και τονίζει πως το λιμενικό της την υπερασπίζεται. Αφορμή στάθηκε το επεισόδιο με το σκάφος του Λιμενικού, το οποίο συγκρούστηκε με το τουρκικό αλιευτικό βορειοανατολικά της βραχονησίδας Ζουράφα, το πρωί της Πέμπτης. Όπως αναφέρει το Λιμενικό, «ένα πλωτό περιπολικό του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. εντόπισε ένα τουρκικό αλιευτικό (Α/Κ) σκάφος να αλιεύει εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, στη θαλάσσια περιοχή βορειοανατολικά βραχονησίδας Ζουράφα. Κατά την προσπάθεια ελέγχου του αλιευτικού ο κυβερνήτης του τουρκικού σκάφους πραγματοποίησε απότομη αλλαγή πορείας με αποτέλεσμα την επακόλουθη σύγκρουση των δύο σκαφών. Στη συνέχεια το αλιευτικό αποχώρησε με κατεύθυνση προς τα τουρκικά παράλια, ενώ το πλωτό του Λιμενικού παρέμεινε στην περιοχή για την εκτίμηση των ζημιών και την παροχή βοήθειας στο αλιευτικό. O ψαράς φαίνεται πάντως πως την ίδια στιγμή ενημέρωσε και τον Τζεμ Γκιουρντενίζ, τον θιασώτη της γαλάζιας πατρίδας ο οποίος δεν έχασε χρόνο και ανέβασε tweet.

Σε ό,τι αφορά τη συνάντηση των δύο ηγετών στις ΗΠΑ στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής στο ΝΑΤΟ επί της ουσίας δεν είχαμε τίποτα νεώτερο. Κι αυτό διότι ναι μεν η ελληνική πλευρά δηλώνει ευχαριστημένη ότι έχει αναπτυχθεί δυναμική επανέναρξης διαλόγου για την επίλυση του Κυπριακού, αλλά τα δεδομένα δεν είναι καθόλου ευοίωνα.

Διάλογος για τον διάλογο

Η Ελλάδα, ο ΟΗΕ και η Διεθνής Κοινότητα κάνουν λόγο για επίλυση με δικοινοτικό σύστημα, κάτι που δεν αποδέχεται πλέον η Τουρκία και μιλάει για δύο διαφορετικά κράτη στην Κύπρο. Μάλιστα επισημαίνει ότι το Κράτος της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (Τουρκοκύπριοι) έχει πλέον διεθνή αναγνώριση, επισημαίνοντας ότι μία σειρά από χώρες το έχουν αναγνωρίσει. Η αλήθεια είναι ότι την κρατική οντότητα των Τουρκοκυπρίων την αναγνώρισε ο Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης και τη δέχθηκε ως παρατηρητή στον οργανισμό, με την ονομασία «Τουρκικό Κυπριακό κράτος». Όμως κανένα κράτος που μετέχει στην  Ισλαμική Διάσκεψη (περισσότερα από 50) δεν έχει ξεκινήσει διπλωματικές σχέσεις με τους Τουρκοκυπρίους. Με βάση όλα αυτά η Τουρκία θεωρεί ότι η διχοτόμηση του νησιού είναι de facto.

Οπότε όλοι κατανοούμε ότι η επανέναρξη του διαλόγου είναι στη βάση της λαϊκής ρήσης «να είχαμε να λέγαμε». Έτσι, λοιπόν, στην επέτειο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο θα βρεθούν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Κύπρο. Και οι δύο στην Λευκωσία. Ο ένας στην ελληνοκυπριακή πλευρά και ο άλλος στην Τουρκοκυπριακή πλευρά. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, είναι λογικό να καταγγείλει για άλλη μία φορά την τουρκική εισβολή και ο Τούρκος Πρόεδρος να επιτεθεί για μία ακόμη φορά στην Ε.Ε. ότι μοιράζει χρήμα στους Ελληνοκυπρίους, ενώ θεωρεί πολίτες Β’ κατηγορίας του Τουρκοκυπρίους. Όπως, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό η ικανοποίηση που εκπέμπεται από την ελληνική κυβέρνηση για την επανέναρξη του διαλόγου είναι δίχως αντίκρισμα, καθώς οι δύο πλευρές θα κάτσουν στο τραπέζι που θα ετοιμάσει ο ΟΗΕ απλά για να συμφωνήσουν ότι διαφωνούν. Και η βόρεια Κύπρος θα συνεχίσει να βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή (εδώ και 50 χρόνια) χωρίς να φαίνεται λύση στον ορίζοντα.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο πρωθυπουργός συναντήθηκε στη Νέα Υόρκη με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και συζήτησαν με ποιον τρόπο θα μπορεί και ο ίδιος ο κ. Γκουτιέρες να εμπλακεί σε μία ακόμα προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού, την οποία η Αθήνα θεωρεί «επιβεβλημένη να γίνει, για να μπορέσει επιτέλους αυτή η μεγάλη πληγή να κλείσει». Σύμφωνα με πληροφορίες, η έκθεση της ειδικής απεσταλμένης των Ηνωμένων Εθνών Μαρία Άνχελ Ολγκίν, για την οποία ενημέρωσε τους υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας και Κύπρου, κάνει μία καταγραφή της ισχύουσας κατάστασης, χωρίς να περιλαμβάνει ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα για τα επόμενα βήματα του διαλόγου ή να βάζει προτάσεις στο τραπέζι. Αυτό, σύμφωνα με την ελληνοκυπριακή πλευρά, μπορεί να λειτουργήσει θετικά στη συζήτηση που έχει ανοίξει για επανέναρξη του διαλόγου και εκτιμάται ότι θα υπάρξει συμπληρωματική έκθεση σε δεύτερο χρόνο και αφού έχει προηγηθεί προσπάθεια συνεννόησης με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.

Σε ό,τι αφορά την Τουρκία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ισχυρίστηκε στις δηλώσεις του ότι ο Μπάιντεν του υποσχέθηκε δύο φορές ότι μέσα στον επόμενο μήνα θα έχει λύσει το ζήτημα με την αγορά των f-16 από την Τουρκία. Κάτι που μπλοκάρει από το Κογκρέσο. Αν αληθεύουν τα όσα δήλωσε ο Ερντογάν, για την υπόθεση Μπάιντεν, τότε σημαντικό ρόλο για την συγκεκριμένη εξέλιξη έπαιξε και το μνημόνιο που υπέγραψαν Ελλάδα και Τουρκία τον Δεκέμβριο του 2023 στην Αθήνα. Έτσι η Τουρκία παρουσίασε ένα πρόσωπο ότι επίλυσε τα ζητήματα με την Ελλάδα, ενώ την ίδια ώρα στηρίζει την Χαμάς και όλες τις ισλαμικές οργανώσεις που για την Δύση και το ΝΑΤΟ έχουν χαρακτηριστεί τρομοκρατικές.

Το Σκοπιανό

Με βάση την Συμφωνία των Πρεσπών το γειτονικό κράτος οφείλει να τηρήσει το erga omnes. Δηλαδή μία ονομασία για όλες τις χρήσεις. Οι νεοκλεγέντες πρόεδρος (Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα) και πρωθυπουργός (Χρίστιαν Μιτσκόσκι) επιμένουν ομιλούν για Μακεδονία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρωθυπουργός των Σκοπίων στις δηλώσεις έξω από τη Σύνοδο αναφέρθηκε στη χώρα του ως σκέτη Μακεδονία, ενώ στο εσωτερικό της Συνόδου όταν αναφερόταν έλεγε η Βόρεια Μακεδονία. Σε αυτό ίσως έπαιξε ρόλο και τα όσα είπε ο απερχόμενος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτενμπεργκ, ότι εάν η κυβέρνηση των Σκοπίων δεν σεβαστεί τη Συμφωνία, τότε θα τεθεί εκτός συμμαχίας.

Πάντως κυβερνητικές πηγές δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την στάση της γειτονικής χώρας, στέλνοντας ταυτόχρονα το μήνυμα ότι αυτή δεν θα γίνει ανεκτή και θα έχει επιπτώσεις για τα Σκόπια. «Η ευρωπαϊκή προσέγγιση της Βόρειας Μακεδονίας προϋποθέτει τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και των συμφωνιών που έχει υπογράψει η χώρα», προειδοποίησε ο κ. Μητσοτάκης, σημειώνοντας ότι «με τον έναν ή τον άλλον τρόπο αυτό είναι κάτι το οποίο η ηγεσία των Σκοπίων θα το αντιληφθεί». Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η Αθήνα είναι έτοιμη να παγώσει τα επόμενα κεφάλαια στις διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, βάζοντας φρένο στην προσέγγισή της με τις Βρυξέλλες και σε κοινοτικά κονδύλια που θα κατευθύνονταν προς τα Σκόπια.

Πίεση προς τη νέα ηγεσία των Σκοπίων ασκούν και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα, Τζορτζ Τσούνης δήλωσε στην ΕΡΤ ότι «η μη τήρησή της Συμφωνίας θα οδηγούσε σε περιττές εντάσεις. Είναι κάτι που μπορεί να αποφευχθεί». Το θέμα συζητήθηκε, σύμφωνα με μία πηγή πληροφόρησης και στο σύντομο τετ α τετ που είχαν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής ο Έλληνας Πρωθυπουργός αρχικά με τον Τζο Μπάιντεν και στη συνέχεια με τον Άντονι Μπλίνκεν.