Κάθε γρίπη στον καιρό της και το γιατρικό τον… Αύγουστο;

Me déjà vu της αλλαγής του χρόνου από το 2019 στο 2020, αλλά… ψυλλιασμένοι πλέον για το πόσο πολύ μπορεί να στραβώσει το «έργο» της υγειονομικής κρίσης του κορωνοϊού, μοιάζει ο ερχομός του 2023. Η αναζωπύρωση της Covid-19 στην Κίνα κάνει τις χώρες της Δύσης να αγωνιούν για το ενδεχόμενο ενός καινούργιου πανδημικού εφιάλτη, αλλά και για το πώς θα… γιατροπορέψουν τα συνήθη «χειμερινά» νοσήματα ελλείψει ικανών ποσοτήτων φαρμάκων.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Ανάμεσα στις σφόδρα ανησυχούσες είναι και οι ελληνικές υγειονομικές αρχές που έχουν να αντιμετωπίσουν τα κρούσματα του κορωνοϊού, το κοκτέιλ που δημιουργείται από άλλες λοιμώξεων (βλ. γρίπη και αναπνευστικός συγκυτιακός ιός RSV) αλλά και την σοβαρή έλλειψη από τις προθήκες των φαρμακείων ευρείας λήψης σκευασμάτων αντιμετώπισης των κοινών ιώσεων και των γριπωδών συνδρόμων. Για να υπάρχει μια τάξη μεγέθους του προβλήματος, βάσει των τελευταίων στοιχείων που έχει δημοσιοποιήσει ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) στο τέλος του Δεκέμβρη η «απογραφή» έβαζε… απουσία σε 232 σκευάσματα διαφόρων τύπων όπως αναλγητικά, αντιβιοτικά και φάρμακα για το κρυολόγημα, ενώ στη γενική λίστα των ελλείψεων που παρατηρούνται στην εγχώρια αγορά περιλαμβάνονται συνολικά 9 εμβόλια και 37 νοσοκομειακά φάρμακα. Από αυτά τα 232 σκευάσματα, τα 76 εξέλειπαν την αγοράς εξαιτίας της διακοπής και της διάθεσής τους, ενώ για τα υπόλοιπα 156 σκευάσματα η έλλειψη είναι μακροχρόνια. Ταυτόσημο πρόβλημα παρατηρείται και στα σκευάσματα που εισάγει το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ), με τις ελλείψεις να εντοπίζονται σε 67 προϊόντα.

Το καλό νέο είναι ότι σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) τα νοσοκομεία της χώρας και τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ δεν έχουν έλλειμμα σκευασμάτων. Αλλά κι αυτό το γεγονός έχει την κακή του ανάγνωση καθώς όταν οι πολίτες αδυνατούν –σύμφωνα πάντα με τον ΣΦΕΕ– να βρουν στο ιδιωτικό φαρμακείο της γειτονιάς φάρμακα με δραστικές ουσίες όπως παρακεταμόλη, αμοξυκιλλίνη και κάποια πνευμονολογικά εισπνεόμενα φάρμακα, οι χρήζοντες αγωγής θα οδηγηθούν νομοτελειακά στα νοσοκομεία αυξάνοντας την πίεση στο ΕΣΥ.

Το εξίσου δυσοίωνο είναι ότι το πρόβλημα δείχνει –για την ώρα, τουλάχιστον– να έχει τάση κλιμάκωσης και όχι αποκλιμάκωσης, δεδομένου ότι από τις 182 ελλείψεις φαρμάκων του περασμένου Σεπτεμβρίου, τον Νοέμβριο αυξήθηκε κατάτι στα 186 σκευάσματα, για να φτάσουμε τον Δεκέμβριο να μετράμε 232 «εκλιπόντα» φάρμακα.

Οι δύο αιτίες του κακού και τα μέτρα ανάσχεσης του φαινομένου

Στην οδό Αριστοτέλους και το υπουργείο Υγείας δεν κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους και αναγνωρίζουν την έλλειψη που υπάρχει στην εγχώρια αγορά φαρμάκου προσπαθώντας ωστόσο να αντικρούσουν τις ενστάσεις της αντιπολίτευσης που κατηγορούν την κυβέρνηση για ολιγωρία και έλλειψη προνοητικότητας.

Η κυβερνητική επιχειρηματολογία όπως αυτή εκφράζεται δια χειλέων του αρμόδιου υπουργού Υγείας, Θάνου Πλεύρη, έχει στον πυρήνα της την επωδό ότι το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και δεν προκύπτει λόγω ελληνικής «αμέλειας». Ως… αποδείξεις χρησιμοποιούνται τα παραδείγματα χωρών όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Βρετανία αλλά και οι ΗΠΑ που παρουσιάζουν μεγαλύτερες ελλείψεις από ότι η Ελλάδα. Σύμφωνα, πάντα, με το υπουργείο Υγείας, η σύγκριση της χώρας μας με τις προαναφερόμενες καταδεικνύει ότι οι ελλείψεις προκαλούνται από τη μείωση της παραγωγής φαρμάκων παγκοσμίως και όχι εξαιτίας δικών υπερβολικών εξαγωγών ή χαμηλής τιμολόγησης. Αν συνέβαινε το τελευταίο, συμπληρώνουν από την οδό Αριστοτέλους, οι μεγάλες αγορές όπου τα φάρμακα πωλούνται πολύ ακριβότερα από ότι στην ελληνική θα κάλυπταν επαρκώς τη τοπική ζήτηση και δεν θα παρουσίαζαν τα φαρμακεία τους μεγαλύτερες ελλείψεις από αυτά των ελληνικών.

Δύο είναι, λοιπόν, για την κυβέρνηση οι αιτίες που έχουν στραγγίξει την αγορά από φάρμακα. Η πρώτη είναι ότι αρχικά η επέλαση της πανδημίας του κορωνοϊού, εν συνεχεία το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης και τέλος το «στοκάρισμα» φαρμακευτικών πρώτων υλών από χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, έχουν φρενάρει την παραγωγή ικανών ποσοτήτων φαρμάκων. Η δεύτερη αιτία του κακού είναι ότι η έξαρση των εποχικών λοιμώξεων έχει αυξήσει εκθετικά τη ζήτηση για σχετικής δράσης φάρμακα, με αποτέλεσμα να μεγεθύνεται συγκυριακά ένα υπαρκτό πρόβλημα.

Αυτό που για την κυβερνητική πλειοψηφία θεωρείται η ασπίδα που θα διασφαλίσει ότι οι πολίτες δεν θα ξεμείνουν από τα απαραίτητα για την υγεία τους φαρμακευτικά σκευάσματα είναι η παραγωγική δυνατότητα της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας που εκτιμάται ότι είναι σε θέση να τροφοδοτήσει την αγορά με γενόσημα των δραστικών ουσιών που εκλείπουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι του τελευταίους τρεις μήνες του 2022 οι ελληνικές φαρμακευτικές βιομηχανίες αύξησαν την παραγωγή τους προκειμένου να τροφοδοτείται η κοινότητα με τα ελληνικά γενόσημα. Μάλιστα κατά τα λεγόμενα του κ. Πλεύρη έχει υπάρξει συνεννόηση με την Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας να εντατικοποιηθεί η παραγωγή γενόσημων φαρμάκων στις δραστικές που παρουσιάζουν έλλειψη από τα ελληνικά εργοστάσια. Παράλληλα, θα υπάρχει συνεχής ενημέρωση από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων ώστε σε επώνυμα φάρμακα που παρουσιάζεται έλλειψη να γνωρίζουν οι πολίτες ποια φάρμακα αντίστοιχης δραστικής ουσίας υπάρχουν σε επάρκεια, ώστε να προμηθεύονται αυτά ως υποκατάστατα.

Αναφορικά, τώρα, για τα φάρμακα τα οποία έχουν πλήρη εξάρτηση με τις πρώτες ύλες της Ασίας και δεν μπορούν να παραχθούν στην Ελλάδα (π.χ. κάποια αναπνευστικά ή αποφρακτικά, όπου και ο ίδιος ο μηχανισμός της πρώτης ύλης εισάγεται), υπάρχει η πρόβλεψη διεύρυνσης των έκτακτων εισαγωγών που κάνει το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) ώστε να περιορισθούν οι ελλείψεις.

Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του προβλήματος, οι προγραμματισμένες δράσεις του υπουργείου Υγείας αφορούν, εξάλλου:

>>Τη συνέχιση των ελέγχων στις φαρμακαποθήκες για τυχόν διατήρηση αποθέματος. Ο υπουργός Υγείας υπογράμμισε σχετικά ότι ελέγχονται και 9 μεγάλες πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες προκειμένου να διαπιστωθεί αν διατηρούν τα αποθέματα που προβλέπει ο νόμος και αν τροφοδοτούν ομαλά την αγορά.

>>Την ενημέρωση των γιατρών για τις ελλείψεις φαρμάκων, ώστε να συνταγογραφούν και να προτείνουν φάρμακα αντίστοιχης δραστικής ουσίας που δεν βρίσκονται σε έλλειψη. Διευκρινίζεται ότι τα συνταγογραφούμενα φάρμακα που βρίσκονται σε έλλειψη θα συνταγογραφούνται ΜΟΝΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ για να υπάρχει καλύτερη παρακολούθηση.

Συμπερασματικά, η προσδοκία που υπάρχει εκ μέρους της κυβέρνησης είναι ότι η αύξηση της εγχώριας παραγωγής φαρμάκων, οι έκτακτες εισαγωγές που θα πραγματοποιηθούν, η αναμενόμενη βελτίωση της τροφοδοσίας της αγοράς μετά την πάροδο της εορταστικής περιόδου, θα λειτουργήσουν συνδυαστικά με την ύφεση των λοιμώξεων που νομοτελειακά θα επέλθει και επιφέρουν αποκατάσταση της πρόσκαιρης αρρυθμίας που υπάρχει.

Μέχρι να συμβεί αυτό, από το υπουργείο Υγείας αλλά και από την ελληνική επιστημονική κοινότητα συστήνεται στους πολίτες η διατήρηση της ψυχραιμίας τους και η επιστροφή στα βασικά που μας έμαθε η «συγκατοίκηση» με την Covid-19: χρήση μάσκας σε χώρους συνωστισμού, καλός εξαερισμός των χώρων διαβίωσης/εργασίας και τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής όπως καλό πλύσιμο χεριών, χρήση αντισηπτικών κλπ.

 

 

Το τσουνάμι της γρίπης και η αμερικανόφερτη παραλλαγή του κορωνοϊού

Για το κοκτέιλ γρίπης, κορωνοϊού και αναπνευστικού συγκυτιακού ιού που προσβάλει κυρίως πολύ μικρά παιδιά και αρκετά μεγαλύτερες ηλικίες έχει γίνει κουβέντα από τις αρχές του φθινοπώρου. Για την ώρα αυτό που μοιάζει πιο επιθετικό είναι το κύμα της γρίπης που σύμφωνα με τους Έλληνες γιατρούς θα χτυπήσει τη χώρα το προσεχές διάστημα. Δια στόματος του καθηγητή Πνευμονολογίας, Νίκου Τζανάκη, έγινε λόγος για 300-350.000 κρούσματα γρίπης ανά εβδομάδα κι αυτό που ανησυχεί περισσότερο είναι η «προσβολή» που θα υποστούν οι πολίτες άνω των 60 ετών, οι περισσότερο εκ των οποίων δεν είναι ανοσολογικά προετοιμασμένοι εξαιτίας του ότι δεν έχουν εμβολιαστεί.

Ωστόσο τα καμπανάκια του συναγερμού χτυπούν για μία καινούργια παραλλαγή του κορωνοϊού που κωδικογραφείται ΧΒΒ.1.5 και θεωρείται η πιο μεταδοτική που έχει παρουσιαστεί μέχρι σήμερα αφού με βάση τα πρώτα επιδημιολογικά δεδομένα καταφέρνει να διαφεύγει από την ανοσία και ως εκ τούτου διασπείρεται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα.

Σύμφωνα με την επιδημιολόγο του ΠΟΥ, δρ Μαρία Βαν Κερκχόβε, η ΧΒΒ.1.5 αποτελεί υποπαραλλαγή της μετάλλαξης Όμικρον και έχει ήδη ανιχνευθεί σε 29 χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ υπολογίζουν ότι η ΧΒΒ.1.5 ευθυνόταν για το +40% των νέων λοιμώξεων από κορωνοϊό που είχαν διαγνωστεί στη χώρα στα τέλη του περασμένου Δεκέμβρη, έναντι μόλις 4% που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό στις αρχές του τελευταίου μήνα του 2022.

Κορωνο-αμόκ στην Κίνα, μέτρα από τις Βρυξέλλες

Η Κίνα, η χώρα που το 2019 έγινε η γεωγραφική μήτρα της πανδημίας, ξαναβρίσκεται τρία χρόνια μετά στο επίκεντρο της ανησυχίας να διασπαρεί στον υπόλοιπο πλανήτη ένα καινούργιο κύμα του κορωνοϊού. Και ίσως να μην είναι τόσο παράλογος ο φόβος όταν σύμφωνα με τις ανταποκρίσεις των διεθνών ΜΜΕ η υγειονομική εικόνα εντός των σινικών συνόρων θυμίζει αυτήν του Μπέργκαμο της Ιταλίας στην αρχή της πανδημίας. Τα ρεπορτάζ μιλούν για το «αδιαχώρητο» όχι μόνο στις νοσοκομειακές μονάδες αλλά και στα αποτεφρωτήρια νεκρών. Μάλιστα έχουν διαρρεύσει και φωτογραφίες όπου Κινέζοι απεικονίζονται να καίνε τα νεκρά σώματα συγγενικών προσώπων τους που έχασαν τη ζωή τους από κορωνοϊό μη έχοντας άλλη επιλογή ταφής! Όσο για τις εκτιμήσεις των επόμενων μηνών είναι κι αυτές δυσοίωνες αφού οι ειδικοί ανεβάζουν τον αριθμό των προβλεπόμενων θανάτων στα 2,1 εκατομμύρια!

Παρακολουθώντας την εξέλιξη του φαινομένου, οι Βρυξέλλες ανασκουμπώθηκαν και παρά το γεγονός ότι χρειάστηκε πολύωρο brainstorming γα να καταλήξουν οι υγειονομικοί επιτελείς της Ε.Ε. σε μία κοινή γραμμή πλεύσης, τελικά επιλέχτηκε η λύση τού να απευθύνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ένωσης την ισχυρή σύσταση οι ταξιδιώτες από αποχωρούν από την Κίνα με προορισμό τα ευρωπαϊκά αεροδρόμια να έχουν υποβληθεί σε διαγνωστικό έλεγχο ανίχνευσης κορωνοϊού (σ.σ. άγνωστο για την ώρα αν θα αρκεί το rapid test ή θα απαιτείται μοριακό τεστ) το αργότερο 48 ώρες πριν από το ταξίδι αλλά και να φορούν μάσκα των τύπων FFP2/N95/KN95. Η ευρωπαϊκή σύσταση ενθαρρύνει, επίσης, τις εντεταλμένες αρχές των κρατών-μελών της Ε.Ε.:

>>Να πραγματοποιούν τυχαίους δειγματοληπτικούς ελέγχους επιβατών που αφικνούνται σε ευρωπαϊκό έδαφος προερχόμενοι από την Κίνα, ανάλογα με την περίπτωση, και αλληλουχία όλων των θετικών αποτελεσμάτων για την ενίσχυση της επιτήρησης της επιδημιολογικής κατάστασης.

>>Να διενεργείται έλεγχο λυμάτων από αεροδρόμια με διεθνείς πτήσεις και αεροσκάφη που φτάνουν από την Κίνα.

Μέρος του προληπτικού σχεδίου αντιμετώπισης της έκτακτης υγειονομικής κατάστασης είναι, τέλος, η σύσταση της Ε.Ε. για παροχή συμβουλών σε εισερχόμενους και εξερχόμενους διεθνείς ταξιδιώτες που προέρχονται από ή έχουν προορισμό την Κίνα, καθώς και στο προσωπικό αεροσκαφών και αεροδρομίων, σχετικά με μέτρα προσωπικής υγιεινής και υγείας, αλλά και για συνέχιση της προώθησης της κοινής κατανομής εμβολίων και του εμβολιασμού, συμπεριλαμβανομένων των αναμνηστικών δόσεων, ιδιαίτερα μεταξύ των ευάλωτων ομάδων.

Σημειώνεται ότι μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου οι εκπρόσωποι των κρατών-μελών της Ε.Ε. θα επαναξιολογήσουν την κατάσταση και αναλόγως θα τροποποιήσουν την φαρέτρα των προληπτικών μέτρων.

Αυτό που στην πραγματικότητα φοβίζει τις Βρυξέλλες είναι να πάψει ο κορωνοϊός να είναι εσωτερική υπόθεση των Κινέζων. Διότι έχουν κατά νου ότι πλησιάζει η ημερομηνία-ορόσημο για πολλούς Ασιάτες που δεν είναι άλλη από την 22α Ιανουαρίου, μέρα οι Κινέζοι και άλλοι λαοί της νοτιοανατολικής Ασίας (π.χ. Κορέα) θα γιορτάσουν την Πρωτοχρονιά. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι δεν αποκλείεται ένα πλήθος ταξιδιωτών από τις εν λόγω χώρες να μετακινηθεί προς την Ευρώπη εκμεταλλευόμενοι τις περίπου 15 ημέρες άδειας που έχουν. Αυτό ήταν, άλλωστε, κι ένα από τα στοιχεία που οδήγησαν στην παγκόσμια έξαρση της πανδημίας τον χειμώνα του 2020.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, πάντως, η κατάσταση μοιάζει πολύ λιγότερο επισφαλής καθώς η χώρα μας δεν είναι απευθείας αεροπορική πύλη εισόδου από την Κίνα όπως συμβαίνει με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, αλλά σε κάθε περίπτωση από το ελληνικό υπουργείο Υγείας διευκρινίζεται ότι σε συνεργασία με την Ε.Ε. θα παρθεί οποιοδήποτε μέτρο κριθεί απαραίτητο για τη διασφάλιση της υγείας των Ελλήνων πολιτών.