Και αν οι ισραηλινοί επιτεθούν τελικά σε ιρανικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις;

Οι εντάσεις μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν αυξήθηκαν απότομα μετά την εκτόξευση από την Τεχεράνη περισσότερων από 200 πυραύλων σε ευαίσθητες ισραηλινές τοποθεσίες, σε μια από τις σημαντικότερες κλιμακώσεις των τελευταίων ετών.

Το Ισραήλ ανταπέδωσε με αεροπορικές επιδρομές σε θέσεις της Χεζμπολάχ στο Λίβανο και εξετάζει ευρύτερες στρατιωτικές απαντήσεις, συμπεριλαμβανομένων χτυπημάτων στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Ο κίνδυνος μιας πλήρους κλίμακας περιφερειακής σύγκρουσης είναι υψηλός και απειλεί να διαταράξει τη ναυσιπλοΐα μέσω των Στενών του Ορμούζ, ενός κρίσιμου σημείου διέλευσης για τις παγκόσμιες προμήθειες πετρελαίου.

Το Ισραήλ έχει ορκιστεί να ανταποδώσει για τις τελευταίες επιθέσεις και οι συμμετέχοντες στην αγορά παρακολουθούν στενά την κατάσταση, καθώς ένα χτύπημα στις ιρανικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις δεν θα επηρεάσει μόνο την εν λόγω χώρα, αλλά και τον ευρύτερο Αραβικό Κόλπο.

Το Ιράν παράγει 3,15 εκατ. βαρέλια την ημέρα (mbpd) το 2024, ή περίπου το 3% της παγκόσμιας παραγωγής, οπότε μια σημαντική ποσότητα της παγκόσμιας προσφοράς κινδυνεύει και θα μπορούσε να αποσυρθεί από την αγορά. Στο ασφάλιστρο κινδύνου προστίθεται το πιθανό κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ, το οποίο θα επηρεάσει τις εξαγωγές του Αραβικού Κόλπου, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% του παγκόσμιου εμπορίου αργού πετρελαίου.

“Το 2024, η συντριπτική πλειονότητα των δεξαμενόπλοιων που μετέφεραν ιρανικό πετρέλαιο ήταν VLCC, αντιπροσωπεύοντας το 86% του εμπορίου, ενώ τα Suemaxes και τα Aframaxes αντιστοιχούσαν στο 12% και 2% αντίστοιχα, με την Εθνική Ιρανική Εταιρεία Δεξαμενόπλοιων (NITC) να είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης των πλοίων, αποδεικνύοντας την ικανότητα του Ιράν να κατασκευάζει τον δικό του στόλο και να παρακάμπτει τις κυρώσεις.

Εάν κλιμακωθούν οι εχθροπραξίες και χτυπηθούν βασικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πετρελαίου θα τεθεί εκτός λειτουργίας, αφήνοντας χώρο σε άλλους εξαγωγείς να καταλάβουν μερίδιο αγοράς. Επιπλέον, τα δεξαμενόπλοια που είναι σήμερα αφιερωμένα στο ιρανικό εμπόριο θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να απασχοληθούν σε άλλες συναλλαγές, αυξάνοντας τον κίνδυνο για τα δεξαμενόπλοια αργού. Θα είναι ζωτικής σημασίας να παρακολουθήσουμε πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση και ποιος θα είναι ο πραγματικός αντίκτυπος στη ναυτιλία επισημαίνει ο αναλυτής του ναυλομεσιτικού οίκου Intermodal, Φώτης Κανάτας και προσθέτει:

“Η χώρα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγωγές προς την Κίνα, η οποία αντιπροσώπευε το 89% των ιρανικών εξαγωγών το 2024, αν και δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν οι πραγματικές αποστολές που διευκολύνουν το εμπόριο. Λόγω των αμερικανικών κυρώσεων, οι μεταφορείς αποδεικνύονται πολυμήχανοι, καθώς χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο μεταφορές από πλοίο σε πλοίο στο αρχιπέλαγος Riau, γι’ αυτό και ένα μεγάλο ποσοστό των ιρανικών εξαγωγών πηγαίνει σε προορισμούς όπως η Μαλαισία και η Σιγκαπούρη, σύμφωνα με τα στοιχεία της AIS.

Στη συνέχεια ο Φώτης Κανάτας κάνει μία ιστορική ανασκόπηση:

“Εστιάζοντας μόνο στο Ιράν, έχει επιδείξει ανθεκτικότητα όσον αφορά τόσο την παραγωγή όσο και τις εξαγωγές πετρελαίου, καθώς εξήγαγε ποσότητα ρεκόρ αργού τον Ιούλιο με συνολική ποσότητα 1,56 εκατ. δολάρια ανά ημέρα, ενώ η παραγωγή τον Σεπτέμβριο ήταν 3,3 εκατ. δολάρια ανά ημέρα, η υψηλότερη από τον Οκτώβριο του 2018.

-Η χώρα έχει μακρύ ιστορικό κυρώσεων, με τις ΗΠΑ να επιβάλλουν για πρώτη φορά κυρώσεις στο Ιράν το 1979, δεσμεύοντας 12 δισ. δολάρια ιρανικών περιουσιακών στοιχείων μετά την κρίση ομηρίας. Αυτές οι αρχικές κυρώσεις επεκτάθηκαν το 1987 με εμπάργκο στις ιρανικές εισαγωγές.

-Μέχρι το 1995, απαγορεύτηκε στις αμερικανικές εταιρείες να επενδύουν στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου του Ιράν, ενώ οι ξένες εταιρείες αντιμετώπιζαν δευτερογενείς κυρώσεις για παρόμοιες δραστηριότητες.

-Πιο πρόσφατα, το 2012, πρόσθετες κυρώσεις στόχευσαν την κεντρική τράπεζα του Ιράν μειώνοντας αισθητά τα κέρδη της από τις εξαγωγές πετρελαίου. Αυτό μείωσε τις εξαγωγές του Ιράν κατά 1,4 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.

-Το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) του 2015 μείωσε προσωρινά τις κυρώσεις, αλλά αυτές επανήλθαν το 2018 μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία, επικαλούμενες ανησυχίες σχετικά με το πυραυλικό πρόγραμμα του Ιράν και την περιφερειακή επιρροή του.”

Ρεκόρ αύξησης ναύλων για τα δεξαμενόπλοια

Σημαντική αύξηση των ναύλων έχει σημειωθεί στη ναυλαγορά των δεξαμενόπλοιων λόγω της κλιμάκωση των πολεμικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Πιο συγκεκριμένα, οι ναύλοι για τα VLCC, Suezmax και Aframax βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο τους. Μέσα στην προηγούμενη εβδομάδα καταγράφηκε αύξηση 11% για τα VLCC σε σύγκριση με την 4η Ιουνίου 2024, 53% για τα Suezmax σε σύγκριση με τις 17 Ιουλίου 2024 και 97% για τα Aframax σε σύγκριση με τις 27 Ιουνίου.

Αν και η επιστροφή στην κανονικότητα για τις λιβυκές πετρελαιοπηγές και τους τερματικούς σταθμούς δίνει ανάσες, οι απειλές του Ισραήλ ότι θα προσβάλει πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν, αλλά και τα πιθανά αντίποινα της Τεχεράνης προκαλούν ανησυχία στις διεθνείς αγορές.

Στο μεταξύ τα ιρανικών συμφερόντων δεξαμενόπλοια “εξαφανίστηκαν” γύρω από τον μεγαλύτερο τερματικό σταθμό εξαγωγής αργού της χώρας, αφού σύμφωνα με εκθέσεις των μυστικών υπηρεσιών η ισραηλινή επίθεση στις ενεργειακές υποδομές είναι πιθανό ενδεχόμενο. Πιο συγκεκριμένα, έως το τέλος της περασμένης εβδομάδας, τα VLCC που ελέγχονταν από την Iranian National Tanker Co είχαν σήκωσαν άγκυρα και απομακρύνθηκαν.

Μηνάς Τσαμόπουλος – newmoney.gr