Έπαιξε… άμυνα και για την Ελλάδα ο Αλ Σίσι

Όπως ήταν απόλυτα φυσιολογικό η επίσκεψη του Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι στην Άγκυρα και η συνάντηση που είχε με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκάλεσε ανησυχία στην Ελλάδα. Όχι επειδή η Αίγυπτος θα αθετήσει τις συμφωνίες της, όσο για το σχέδιο των Τούρκων.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Από το 2022 που μίλησαν για πρώτη φορά- σχεδόν μετά από μία δεκαετία οι δύο πρόεδροι- η Τουρκία έχει βάλει ως στόχο την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Αιγύπτου-Τουρκίας. Η Τουρκία επιθυμεί την χάραξη ΑΟΖ με την Αίγυπτο ανατολικά του 28^ου μεσημβρινού, εκεί όπου σταμάτησε η συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου.

Εάν η Αίγυπτος δεχόταν την πρόταση των Τούρκων, τότε η συμφωνία θα γινόταν σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων του Καστελλόριζου. Κάτι που θα έδινε στην Τουρκία ένα επιπλέον επιχείρημα στην ρητορική της, που είναι αντίθετη με το διεθνές δίκαιο των θαλασσών, καθώς δεν αναγνωρίζει ΑΟΖ στα νησιά. Από την πλευρά της η Αίγυπτος δεν επιθυμεί στην παρούσα φάση να τα σπάσει με την Ελλάδα. Ειδικά αυτή την εποχή, όπου η χώρα μας αποτελεί την πύλη εισόδου στα αιγυπτιακά συμφέροντα με την Ε.Ε. Και μιλάμε για συνεργασία και στο μεταναστευτικό και το ενεργειακό.

Επίσης οι Τούρκοι επιθυμούν να χαράξουν ΑΟΖ με την Αίγυπτο, ώστε να βγάλουν εκτός παιχνιδιού την Κύπρο και παράλληλα να αποτρέψουν την χάραξη ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου. Την ίδια ώρα εμείς πιέζουμε, με διακριτικό τρόπο, ώστε η Αίγυπτος να χαράξει ΑΟΖ με την Κύπρο για να ανοίξει ο δρόμος και για χάραξη ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου. Όμως η Αίγυπτος αποφεύγει να κάνει την μεγάλη (για τα ελληνικά συμφέροντα) κίνηση και αρκείται στις συμφωνίες που έχει με την Ελλάδα και την Κύπρο εδώ και αρκετά χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη στο τέλος του τρέχοντος μηνός θα διεξαχθεί κανονικά η τριμερής Ελλάδας- Αιγύπτου- Κύπρου. Εκεί όπου Κυριάκος Μητσοτάκης, Αλ Σίσι και Νίκος Χριστοδουλίδης θα συζητήσουν την πρόοδο της συνεργασίας των τριών χωρών. Να θυμίσουμε ότι στη Νέα Υόρκη είναι προγραμματισμένη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Ερντογάν.

Η Λιβύη

Αλλά και στο θέμα της Λιβύης τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα ήθελε ο Ερντογάν στη συνάντηση του με τον Αλ Σίσι. Η Τουρκία προσπαθεί να βρει γέφυρες με την Αίγυπτο και για τη Λιβύη, ώστε να προσεγγίσει και τη διοίκηση Χαφτάρ, αφού στη χώρα της βόρειας Αφρικής παίζονται μεγάλα ενεργειακά συμφέροντα. Όσον αφορά στη Λιβύη, ο Αλ Σίσι είπε ότι είναι σημαντικό να γίνουν τόσο οι προεδρικές, όσο και οι βουλευτικές εκλογές, να εδραιωθεί η ασφάλεια στη χώρας και να αποχωρήσουν οι ξένες δυνάμεις.

Επί της ουσίας ήταν ένα καρφί και για την Τουρκία, η οποία ελέγχει την δυτική πλευρά της Λιβύης. Μάλιστα το Κοινοβούλιο της Λιβύης που εδρεύει στο Τομπρούκ κι ελέγχεται από τον στρατάρχη Χαφτάρ καθαίρεσε τον πρώην πρωθυπουργό Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά (πιόνι των Τούρκων) και αναγνώρισε ως νόμιμη κυβέρνηση αυτή του Οσάμα Χαμάντ.

Συμφωνίες

Μπορεί προς ώρας Κάιρο και Άγκυρα να μην βρήκαν σημείο επαφής για τα θέματα που αφορούν και τη χώρα μας, αλλά και την Κύπρο, όμως είχαν κοινή προσέγγιση σε άλλα περιφερειακά ζητήματα. Στις από κοινού δηλώσεις τους, o Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι εκτός από τη Γάζα, συζήτησε με τον Αιγύπτιο ομόλογό του περιφερειακά θέματα, ιδίως όσον αφορά στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Συρία, τη Λιβύη, το Σουδάν και το Κέρας της Αφρικής: «Είμαστε αποφασισμένοι να ενισχύσουμε τις διαβουλεύσεις μας με την Αίγυπτο, με την οποία έχουμε παρόμοιες στάσεις και στόχους σε πολλά θέματα. Ευελπιστούμε ότι από εδώ και στο εξής θα έχουμε στενότερη συνεργασία. Θα προχωρήσουμε τις πολυδιάστατες σχέσεις μας με μια προσέγγιση που θα είναι αμοιβαία επωφελής για όλους (σ.σ. καζάν-καζάν όπως είπε χαρακτηριστικά)».

Ο Τούρκος πρόεδρος στάθηκε ιδιαίτερα στις εξελίξεις γύρω από τον πόλεμο στη Γάζα, τονίζοντας ότι Τουρκία και Αίγυπτος υιοθετούν κοινή στάση στο θέμα αυτό. Ο Ερντογάν υπενθύμισε ότι η Αίγυπτος διαμεσολαβεί στις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός μαζί με το Κατάρ και τις Ηνωμένες Πολιτείες και δήλωσε ότι η Τουρκία υποστήριξε αυτή τη διαδικασία μέσω του υπουργείου Εξωτερικών και της υπηρεσίας πληροφοριών ΜΙΤ.

Από την πλευρά του ο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι είπε ότι οι δύο χώρες πρέπει να δράσουν από κοινού για την εφαρμογή κατάπαυσης του πυρός και αποφάσισαν να συνεργαστούν για την πρόληψη των ανθρωπιστικών κρίσεων. Ο ίδιος ανέφερε επίσης ότι το Κάιρο υποστηρίζει πλήρως τη διπλωματία που ασκεί η Τουρκία, τονίζοντας πως «πρέπει να εργαστούμε πιο εντατικά, ειδικά για τους αδελφούς μας στη Γάζα και την Παλαιστίνη».

Σύμφωνα με τον Ταγίπ Ερντογάν, με την κοινή δήλωση που υπέγραψαν μετά τις συνομιλίες στην Άγκυρα, οι δύο πλευρές επιβεβαιώνουν τη βούλησή τους να προωθήσουν τη συνεργασία σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της βιομηχανίας, του εμπορίου, της άμυνας, της υγείας, του περιβάλλοντος και της ενέργειας. Οι προσδοκίες της Τουρκίας από αυτή τη συνάντηση, που τη χαρακτήρισε ιστορική, αφορούσαν εξ αρχής τον πόλεμο στη Γάζα, την Ανατολική Μεσόγειο, τις εξελίξεις στη Λιβύη, τα ενεργειακά, αλλά και τις συμφωνίες για εξαγωγές της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, κυρίως σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη, εκπαιδευτικά αεροσκάφη και ναυπήγηση πολεμικών πλοίων.

Περίοδο κρίσης

Υπενθυμίζεται ότι μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 2013 στην Αίγυπτο, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών εισήλθαν σε περίοδο κρίσης. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε ταχθεί στο πλευρό του Αιγύπτιου ανατραπέντα προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι, χαρακτηρίζοντας τον Αλ-Σίσι «δολοφόνο και πραξικοπηματία». Μάλιστα προσέφερε στέγη στους ορκισμένους εχθρούς του Αλ Σίσι, τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους».

Ο πάγος μεταξύ των δύο προέδρων άρχισε να λιώνει τον Νοέμβριο του 2022, όταν αντήλλαξαν χειραψία στο περιθώριο του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου στο Κατάρ και τον αμοιβαίο διορισμό πρέσβεων από τις δύο χώρες το περασμένο καλοκαίρι.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας επισκέφθηκε πρώτος το Κάιρο στις 14 Φεβρουάριου φέτος. Στις αρχές Αυγούστου, επισκέφθηκε το Κάιρο ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, όπου με τον Αιγύπτιο ομόλογο του, Μπαντρ Αμπντελάτι, προετοίμασαν την επίσκεψη του Αλ Σίσι στην Άγκυρα.