ΕΝΙΑΙΑ ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΑ: Τι γυρεύουν οι δεινόσαυροι στο παζάρι

Λίγες ημέρες μετά την ανέλπιστη νίκη του Χάρη Δούκα στο δήμο της Αθήνας επί του Κώστα Μπακογιάννη και λίγα 24ωρα πριν από την δεύτερη διάσπαση στον ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλέξης Τσίπρας και ο Γιώργος Παπανδρέου συναντήθηκαν σε μπιστρό του Στρασβούργου, όπου επί δύο και πλέον ώρες συζήτησαν σε κοινή θέα πίνοντας το ποτό τους.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Τα επιτελεία των δύο πρώην πρωθυπουργών διέρρευσαν ότι οι δύο πολιτικοί συζήτησαν θέματα κοινού ενδιαφέροντος, καθώς και οι δύο μετέχουν στην ελληνική αποστολή στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Και οι δύο έχουν άποψη για τα διεθνή θέματα, ενώ από εκείνο το ραντεβού μάθαμε ότι ο Αλέξης Τσίπρας σχεδιάζει την ίδρυση Ινστιτούτου και ζήτησε την γνώμη του ΓΑΠ, ο οποίος έχει σαφώς μεγαλύτερη εμπειρία έναντι του πρώην προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ.

Λίγες ημέρες νωρίτερα από τη συνάντηση στο Στρασβούργο είχε προηγηθεί η συνεργασία του Χάρη Δούκα και του Κώστα Ζαχαριάδη, την οποία υποτίμησε και ο πρώην δήμαρχος Κώστας Μπακογιάννης, αλλά πολύ περισσότερο η Νέα Δημοκρατία και η κυβέρνηση. Στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου του 2023 αποδείχθηκε περίτρανα πως όσοι προσπαθούν με μπακάλικο τρόπο να προσθέσουν απλά ποσοστά πλανώνται πλάνη οικτρά. Κι αυτό διότι σε μία εκλογική αναμέτρηση οι ενώσεις δυνάμεων δεν έχει σχέση με την μαθηματική πράξη της πρόσθεσης, αλλά με την πράξη του πολλαπλασιασμού.

Η συμφωνία έγινε γνωστή την επομένη της πρώτης Κυριακής των Περιφερειακών και Δημοτικών Εκλογών, όμως είχε επέλθει πολύ πριν, όταν οι κ.κ. Δούκας και Ζαχαριάδης είχαν συμφωνήσει πως όποιος έρθει πρώτος θα έχει την υποστήριξη του 3^ου. Τότε που όλοι έλεγαν ότι ο Μπακογιάννης θα καθαρίσει από τον πρώτο γύρο τα επιτελεία των κ.κ. Δούκα και Ζαχαριάδη ήταν πεπεισμένα ότι θα κρατήσουν στο παιχνίδι τον δήμαρχο. Και πίστευαν ότι εάν το καταφέρουν ο κοινός εκλεκτός είχε τύχη να εκλεγεί. Και στην πράξη δικαιώθηκαν. Από τότε οι δύο άνδρες (Δούκας-Ζαχαριάδης) αποφάσισαν να κινούνται ναι μεν εντός κομματικών πλαισίων, αλλά το μυαλό τους ήταν σε κάτι νέο, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία δύναμη, η οποία και θα αποτελούσε το αντίπαλον δέος της Νέας Δημοκρατίας, αλλά θα είχε και κυβερνητικό μέλλον. Τόσο ο κ. Δούκας, όσο και ο κ. Ζαχαριάδης διέβλεπαν από τότε πως και ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ δεν είχαν καμία τύχη, λόγω των ηγεσιών τους. Ο μεν Νίκος Ανδρουλάκης έχει σαφή πολιτικό λόγο, αλλά δεν κάνει γκελ στην κοινωνία. Ο δε Κασσελάκης κάνει γκελ σε κάποια απολιτίκ κοινά, αλλά είναι σαν να βάλεις ένα οδηγό αγωνιστικού αυτοκινήτου να κατευθύνει ένα διαστημόπλοιο.

Οι… δεινόσαυροι της Κεντροαριστεράς

Κι ενώ Δούκας και Ζαχαριάδης άρχισαν να στρατολογούν στελέχη για την μεγάλη κεντροαριστερά, Παπανδρέου και Τσίπρας (οι δεινόσαυροι του χώρου, όπως τους αποκαλούν) ενδιαφέρονται να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Κι αυτοί έχουν τα δικά τους σχέδια. Ο μεν Παπανδρέου εδώ και δεκαετίες είχε αυτή την ιδέα, την ένωση των λεγόμενων προοδευτικών δυνάμεων, αδιαφορώντας εάν ο προκάτοχος του ΣΥΡΙΖΑ, ο Συνασπισμός, προσπάθησε να κλείσει στην φυλακή τον πατέρα του, Ανδρέα Παπανδρέου. Κάτι που πολλοί από το ΠΑΣΟΚ, ακόμη δεν το ξεπεράσει. Ο Γιώργος Παπανδρέου, γνωρίζει πως σε καμία των περιπτώσεων δεν μπορεί να ηγηθεί ενός τέτοιου σχήματος. Εξάλλου η αποτυχία του στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ, τον Δεκέμβριο του 2021 τον ανάγκασαν να κατανοήσει ότι πλέον δεν αρέσει ως αρχηγός. Είναι διαφορετικό πολύς κόσμος να συμφωνεί με τις απόψεις του και να τον θέλει πρωταγωνιστή, όμως είναι κάτι άλλο να ηγείται του νέου σχήματος, εάν φυσικά αυτό λάβει σάρκα και οστά. Οπότε ο κ. Παπανδρέου πρωτίστως ενδιαφέρεται το νέο σχήμα να τον αποκαταστήσει στην συνείδηση των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, ότι δεν ευθύνεται αυτός για την χρεοκοπία και το μνημόνιο, αλλά ο Κώστας Καραμανλής.

Μάλιστα ακόμη και σήμερα οι συνεργάτες του Γιώργου Παπανδρέου επιδεικνύουν τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, αλλά και της Κομισιόν για να αποδείξουν το χάος επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή. Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τα επίσημα στοιχεία την οκταετία Σημίτη το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά περίπου 80 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ στην πενταετία Καραμανλή το δημόσιο χρέος φορτώθηκε άλλα 116 περίπου δισεκατομμύρια ευρώ. Και όπως τονίζουν «οι τόκοι της περιόδου Καραμανλή ήταν μικρότεροι ως προς το ΑΕΠ από εκείνους της περιόδου Σημίτη. Ενδεικτικά, την εξαετία 2004-2009 δεν ξεπέρασαν καμία χρονιά το 5% του ΑΕΠ. Τουναντίον, η οκταετία 1996-2003 ξεκίνησε με ετήσιους τόκους πάνω από το 10% του ΑΕΠ, που μειώθηκαν εν συνεχεία από χρονιά σε χρονιά, για να πέσουν κάτω από το 5% του ΑΕΠ μόνο στο τέλος της».

Και όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές ο κ. Παπανδρέου έλαβε την διαβεβαίωση από τον Αλέξη Τσίπρα ότι θα τον… αποκαταστήσει στοχεύοντας πλέον στα έργα και τις ημέρες του Κώστα Καραμανλή. Βέβαια δεν πρέπει να ξεχαστεί ότι ο κ. Τσίπρας περιέθαλψε όλα τα ορφανά του καραμανλισμού και μάλιστα ήταν και πολύ γενναιόδωρος μαζί τους.

Τι γυρεύει ο Τσίπρας

Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας, στο παρελθόν αν και μιλούσε για ενιαία κεντροαριστερά στην πράξη έκανε διάφορες ταλαντεύσεις, που σε καμία των περιπτώσεων δεν είχαν σχέση με το χώρο. Έτσι απέφυγε να συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ (λόγω Βενιζέλου) και το Ποτάμι το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης του φοβούμενος ότι δεν θα του επέτρεπαν το σάλτο μορτάλε που έκανε για επικοινωνιακούς λόγους και που στο τέλος οδήγησε στο 3^ο μνημόνιο. Όμως και μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 επέλεξε και πάλι τον Πάνο Καμμένο και τους ΑΝΕΛ (παρά το γεγονός ότι ήταν βγήκαν αποδυναμωμένοι από την εκλογική αναμέτρηση), αντί του ενισχυμένου ΠΑΣΟΚ (με αρχηγό τη Φώφη Γεννηματά) και του σταθερού Ποταμιού.

Αργότερα μετά τις ήττες του Μαΐου 2019 (ευρωεκλογές) και Ιουλίου 2019 (εθνικές) ο Αλέξης Τσίπρας με άκομψο τρόπο επεδίωξε συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ, με αποκορύφωμα την πίεση πριν από την διπλή εκλογική αναμέτρηση του 2023, όπου τα σχέδια του για περαιτέρω συρρίκνωση του παραδοσιακού κόμματος του χώρου της κεντροαριστεράς απέτυχαν παταγωδώς. Η αλήθεια είναι ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει συμπάθειες στους πιστούς ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, αλλά και στην πλειοψηφία των στελεχών. Μάλιστα κύκλοι του ΠΑΣΟΚ κάνουν λόγο για «καμένο χαρτί», υπενθυμίζοντας ότι ο «άχαστος» έχει γνωρίσει αλλεπάλληλες ήττες σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις από το 2019.

Ο Αλέξης Τσίπρας ναι μεν δηλώνει πως έχει πολλά πράγματα να κάνει, αλλά στο πίσω μέρος του μυαλού του αναζητεί την επιστροφή. Όμως δεν φαίνεται ότι θα μπει στο κάδρο πιθανών εκλογών της Κεντροαριστεράς, διότι φοβάται ότι θα υποστεί μία ήττα αντίστοιχη του Γιώργου Παπανδρέου στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ το 2021. Ναι μεν φαίνεται να προηγείται στις δημοσκοπήσεις μεταξύ των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά σε μία εκλογική αναμέτρηση ενός σχήματος που θα μετάσχουν πρόσωπα και από τα δύο κόμματα, αφενός μεν δεν είναι βέβαιο πόσοι από τον ΣΥΡΙΖΑ θα μετάσχουν στην διαδικασία, αφετέρου δε το κόμμα του δεν κατάφερε ποτέ να «ξυπνήσει» την βάση, όπως για παράδειγμα έκανε το ΠΑΣΟΚ στις δικές του εσωκομματικές αναμετρήσεις.

Ένα ακόμη πρόβλημα για τον Αλέξη Τσίπρα είναι ότι η νέα γενιά των στελεχών που ο ίδιος ανέδειξε στην πολιτική πασαρέλα δείχνουν αποφασισμένα να τραβήξουν τον δικό τους δρόμο και όχι να ακολουθήσουν τον πρώην αρχηγό. Αυτό το διαπίστωσε ο ίδιος ο κ. Τσίπρας κατά τις επαφές που είχε τόσο με τον Γαβριήλ Σακελλαρίδη, όσο και με το Νάσο Ηλιόπουλο, όταν προσπάθησε αποσοβήσει την δεύτερη διάσπαση με την αποχώρηση της ομάδας Αχτσιόγλου-Χαρίτση, μετά την πρώτη διάσπαση από την Ομπρέλα. Οι αντιδράσεις των νεώτερων ηλικιακά στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ ήταν απόλυτα φυσιολογικές, καθώς πλέον έχουν ενηλικιωθεί πολιτικά και ο καθένας είναι λογικό να διατηρεί τις δικές του φιλοδοξίες για να έχουν αυτοί πρωταγωνιστικό ρόλο.

Οπότε σε τι ελπίζει ο Αλέξης Τσίπρας; Αυτό που θα ήθελε ο πρώην πρωθυπουργός και ο άνθρωπος που πήρε τον ΣΥΡΙΖΑ από το 4% και τον έφτασε στο 35% είναι να μην μπορεί συνολικότερα ο χώρος της Κεντροαριστεράς να βρει άκρη κι έναν ηγέτη, όπου όλοι θα τον ακολουθήσουν. Και θα τον φωνάξουν για να ηγηθεί. Και όπως αναφέρουν οι άσπονδοι φίλοι του «αφού απέτυχε να γίνει Ανδρέας Παπανδρέου και ήταν μία καρικατούρα, τώρα πλέον έχει βάλει ως στόχο να τον φωνάξουν, όπως έκαναν το 1974 με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, μετά την πτώση της χούντας».  Μιλάμε δηλαδή για την απόλυτη φάρσα.

Πως θα οδηγηθούν εις σάρκα μία

Ενδεικτικό των αλλαγών που έχουν συντελεστεί από το 2010 έως το 2023, οι Παπανδρέου-Τσίπρας δεν συναντήθηκαν μόνο στις κοινές συναθροίσεις των Ελλήνων συμμετεχόντων στο Συμβούλιο της Ευρώπης, με επίσημες προσκλήσεις σε επίσημα δείπνα, αλλά εθεάθησαν στο ίδιο τραπέζι, σε μια συζήτηση για δύο – ο λεγόμενος «μυστικός δείπνος» Παπανδρέου – Τσίπρα βέβαια δεν ήταν και τόσο μυστικός, αφού οι πρώην πρωθυπουργοί θα μπορούσαν, αν ήθελαν, να έχουν βρεθεί μακριά από αδιάκριτα μάτια. Δύο πρώην πρόεδροι και πρώην αρχηγοί ελληνικών κυβερνήσεων, που έχουν πια μόνο λόγο συμβουλευτικό στα κόμματά τους, έχουν τη δυνατότητα να συνομιλούν (και ιδιωτικά) σε διαφορετική βάση.

Στις 13 Φεβρουαρίου, πριν από περίπου τέσσερις μήνες, είχε τεθεί ένα κεντρικό ερώτημα για την ευρύτερη Κεντροαριστερά με αντιδεξιά χαρακτηριστικά: «Απέναντι στον Κυριάκο Μητσοτάκη ποιος;» Τότε στο θέατρο Αλφα έγινε η πρώτη ουσιαστική συζήτηση για το μέλλον του ευρύτερου προοδευτικού χώρου με ομιλητές τους Διονύση Τεμπονέρα, Μανώλη Χριστοδουλάκη και Έφη Αχτσιόγλου. Μία σύναξη που προκάλεσε αντιδράσεις τόσο στην Κουμουνδούρου, όσο και στην Χαριλάου Τρικούπη.

Λίγους μήνες μετά η συζήτηση επιστρέφει από εκεί που έμεινε, μετά αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Οι ψηφοφόροι, με βάση τις δημοσκοπήσεις, φαίνεται να υποστηρίζουν σε πολύ υψηλά ποσοστά τη δημιουργία ενιαίου σχήματος. Στο τραπέζι αυτών των συζητήσεων πέφτουν διάφορα ερωτήματα, όπως: Θα υπάρξει νέο σχήμα; Τι θα γίνει με την αυτοτέλεια των υπαρχόντων κομμάτων; Θα διαλυθούν, και πόσο εύκολο είναι αυτό; Ποιος θα ηγηθεί της προσπάθειας; Ποιο θα είναι το προγραμματικό πλαίσιο επί του οποίου θα υπάρξουν οι συγκλίσεις; Είναι εφικτό να ξεπεραστούν οι παρούσες ηγεσίες και να εκκινήσει η διαδικασία από τη βάση ή σε επίπεδο κοινωνίας;

Οι απαντήσεις διαφέρουν και ομογενοποίηση δεν υπάρχει. Θα ήταν και έκπληξη εάν υπήρχε τόσο νωρίς. Όμως στην επισήμανση «νωρίς» που λένε μερικά στελέχη και του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ, υπάρχει και ο αντίλογος πως όλα πρέπει να τρέξουν πολύ γρήγορα.

Το μήνυμα του Γιώργου Παπανδρέου για το μέτωπο στη Γαλλία εναντίον της Ακροδεξιάς ότι είναι ένα καλό παράδειγμα αποτυπώνει πλήρως την ευρύτερη συζήτηση. Δεν είναι υπερβολή να σημειωθεί ότι όλοι σχεδόν, με πρώτο τον αρκετά ρεαλιστή σε σχέση με το παρελθόν Αλέξη Τσίπρα, συμφωνούν με την αναφορά Παπανδρέου. Πώς θα γίνει; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα για το οποίο υπάρχουν πολλές αποκλίνουσες απόψεις.