ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Οι «διαδρομές» τον έφεραν στο ρετιρέ

Όταν το 2001 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης σάλπισε υποχώρηση κι έβαλε στις καλένδες το ασφαλιστικό σχέδιο του Τάσου Γιαννίτση, ο Γιώργος Κατρούγκαλος απολάμβανε τα αγαθά του εκσυγχρονισμού.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Πολλά χρόνια αργότερα κι ενώ η χώρα βρισκόταν στη δίνη του κυκλώνα της κρίσης, ουκ ολίγοι θυμήθηκαν την εποχή του Απριλίου του 2001. Και όλοι σιχτίριζαν αφενός μεν το λάθος της απόφασης να κατέβουν στους δρόμους, αφετέρου δε κατηγορούσαν τον Κώστα Σημίτη, ότι δεν είχε τα κότσια να αντέξει τις συγκεντρώσεις και να επιβάλει το ασφαλιστικό Γιαννίτση. Βέβαια αρκετοί συνεργάτες του κ. Σημίτη εξηγούν πως έκανε πίσω επειδή είχε προηγηθεί η μεγάλη κόντρα με την Εκκλησία για τη μη αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες και η δοκιμασία με τις λαοσυνάξεις του μακαριστού Χριστόδουλου.

Ένας όμως δεν είχε καμία έγνοια για όλα όσα συνέβαιναν στους δρόμους της Αθήνας. Ήταν ο Γιώργος Κατρούγκαλος, που την εποχή εκείνη –όπως είπαμε– απολάμβανε τα αγαθά του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ. Βλέπετε, από την ΚΝΕ είχε κάνει μία… συμφέρουσα μεταγραφή. Άφησε το ΚΚΕ και προσχώρησε στο «παπανδρεϊκό» ΠΑΣΟΚ και από εκεί συνέχισε στο σημιτικό ΠΑΣΟΚ. Έτσι, λοιπόν, διετέλεσε ειδικός σύμβουλος του υπουργείου Παιδείας (1994), και νομικός σύμβουλος του υπουργείου Παιδείας από το 1997 έως το 2002. Επιστημονικός υπεύθυνος προγράμματος του υπουργείου Εξωτερικών το 2000. Εκπρόσωπος της χώρας στην επιτροπή δικαιωμάτων της ΓΣ του ΟΗΕ 2000-2003. Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της δημόσιας εταιρείας «Επαγγελματική κατάρτιση Α.Ε.». Μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την επιστημονική στήριξη του υπουργείου Εξωτερικών κατά τη διαπραγμάτευση για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα το 2003-2004. Πού να προλάβει, λοιπόν, να ασχοληθεί με το σχέδιο Γιαννίτση για το ασφαλιστικό, με τόσες υποχρεώσεις που είχε ο άσημος τότε στο ευρύ κοινό Γιώργος Κατρούγκαλος. Άσημος στον κόσμο, αλλά είχε φροντίσει να ήταν γνωστός εκεί που έπρεπε ώστε να είναι στο πρώτο τραπέζι πίστα σε ό,τι αφορά την αξιοποίησή του σε δημόσιες θέσεις.

Ο πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ που έκανε μόδα τα ποσέτ στο σακάκι θα μείνει στην ιστορία ως ο πολιτικός που έφτιαξε ένα ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο δεν είχε καμία σχέση με τη λογική. Όσο πιο πολλές εισφορές και όσα περισσότερα εργασιακά χρόνια έχει ένας εργαζόμενος, τόσο λιγότερα χρήματα θα λάβει ως σύνταξη. Και όσα λιγότερα ένσημα έχει ένας εργαζόμενος σχεδόν θα λάβει ίδια περίπου χρήματα με αυτόν που δουλεύει μια ζωή. Όπως, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό, το ασφαλιστικό σύστημα Κατρούγκαλου θα διδάσκεται σε όλα τα οικονομικά πανεπιστήμια του κόσμου ως το σχέδιο που πρέπει να αποφεύγουν οι υποψήφιοι υπουργοί.

Φυσικά, το πρόβλημα για τη χώρα μετά την απόφαση του ΣτΕ, που έκρινε αντισυνταγματικούς τους βασικούς άξονες του ασφαλιστικού συστήματος Κατρούγκαλου, είναι ότι δεν υπάρχει επί της ουσίας ασφαλιστικό. Και οφείλει η κυβέρνηση να τρέξει και να βρει μία λύση. Διότι μπορεί η Ν.Δ. να φώναζε τόσα χρόνια ότι το ασφαλιστικό Κατρούγκαλου θα κριθεί αντισυνταγματικό, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ένα ξεκάθαρο σχέδιο που να έχει τεθεί στην δημόσια διαβούλευση. Παρά μόνο διάφορες σκόρπιες δηλώσεις υπουργών και υφυπουργών. Και την ίδια ώρα ο βαθύς γνώστης του ασφαλιστικού και πρώην υπουργός Γιώργος Κουτρουμάνης έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, κάνοντας λόγο ότι εάν οι ελεύθεροι επαγγελματίες πληρώνουν μόνο 80 ευρώ τον μήνα εισφορές, αφενός μεν δεν θα πάρουν ποτέ σύνταξη, αφετέρου δε το ασφαλιστικό δεν θα είναι βιώσιμο.

Ούτε κουβέντα…

Και την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά, ο Γιώργος Κατρούγκαλος σιωπά. Αλλά τι να πει; Ότι έστησε ένα τέρας, το οποίο χρειάστηκε δεκάδες ερμηνευτικές διατάξεις από τη διάδοχό του, Έφη Αχτσιόγλου, για να λειτουργήσει σε διάφορα επίπεδα;

Το ασφαλιστικό που συνέταξε ο Γιώργος Κατρούγκαλος ήταν μία προχειροδουλειά ευτελούς αξίας. Κάτι που το γνώριζε και ο ίδιος και φρόντισε, αντί να αναλάβει την ευθύνη και να μετρηθεί με το χάος που ερχόταν να την κοπανήσει για την ασφαλή πολυτέλεια του υπουργείου Εξωτερικών.

Την προηγούμενη εβδομάδα και με δικαστική βούλα ανατινάχθηκε το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Κι όμως, αντί να πει την παραμικρή κουβέντα, άφησε και πάλι την Αχτσιόγλου για μία ακόμη φορά να βγάλει το φίδι από την τρύπα, με την πρώην υπουργό να δηλώνει το αμίμητο ότι «το ΣτΕ δεν έκρινε αντισυνταγματική τη μεταρρύθμιση». Και φυσικά, γέλασαν μέχρι και τα τσιμέντα.

Κι όμως η κα Αχτσιόγλου τσαλακώθηκε για το καλό του κόμματος και στήριξε ένα νομοσχέδιο, το οποίο δεν ήταν δική της ιδέα. Κι όμως, αυτός δεν είπε κουβέντα. Ίσως δεν του το επιτρέπει το μόνιμο ειρωνικό ύφος που έχει, προκειμένου να αποδείξει ότι αυτός είναι και κανένας άλλος. Το ίδιο έκανε εδώ και τέσσερα χρόνια, όταν όλοι του φώναζαν ότι ο νόμος του θα καταπέσει.

Και για όλους είχε την ίδια στερεότυπη απάντηση-δικαιολογία. Ότι όλοι ήταν πληρωμένοι από την κλεπτοκρατία, ταξικοί εχθροί ενός αδιάλλακτου αγνού κομουνιστή που ποτέ δεν παρέδωσε τα όπλα. Αντίθετα, ο Κατρούγκαλος ως γνήσιος κομμουνιστής πάλεψε το σύστημα από μέσα. Έτσι μετά τη χρυσή δεκαετία του ’90 γύρω από το ΠΑΣΟΚ, επανήλθε σε δημόσιες θέσεις. Επί ημερών Γιώργου Παπανδρέου στην πρωθυπουργία επανήλθε στο υπουργείο Παιδείας, ενώ λίγους μήνες αργότερα ο Δημήτρης Ρέππας τον διόρισε τον Μάιο του 2010 αντιπρόεδρο του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ). Ήταν ακόμη οι πρώτες ημέρες του 1ου μνημονίου και ο Κατρούγκαλος είχε ακόμη… αντοχές.

Ένα χρόνο αργότερα, βλέποντας τη ραγδαία φθορά του ΠΑΣΟΚ, αποφασίζει να αλλάξει στρατόπεδο και πρωταγωνιστεί στις υπαίθριες διαλέξεις στην πλατεία Συντάγματος δίπλα στον Τσακαλώτο, τον Βαρουφάκη και τον Καζάκη του ΕΠΑΜ, ο οποίος ήταν ο μόνος που εξαφανίστηκε από την παρέα των λαϊκών δικαστών.

Τον Μάρτιο του 2015 δημιουργήθηκε θόρυβος γύρω από το όνομά του, καθώς κατηγορήθηκε ότι το δικηγορικό του γραφείο ανέλαβε υποθέσεις ως μη όφειλε, καθώς ήταν ήδη υπουργός. Απάντησε ότι πρόκειται για σκευωρίες, οι οποίες έρχονται στο φως της δημοσιότητας σε κρίσιμες στιγμές για τον τόπο. Μάλιστα σε συνέντευξή του είπε πως εάν ήταν αλήθεια τα δημοσιεύματα, έπρεπε να αυτοκτονήσει. Ακόμη δεν έχουμε μάθει εάν οι αποκαλύψεις ήταν αληθινές ή παραμυθένιες, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι ο κ. Κατρούγκαλος δεν έκανε ούτε απόπειρα αυτοκτονίας.

Και τώρα, αντί να απολογείται, εξακολουθεί να κατηγορεί τους πολιτικούς του αντιπάλους ότι θα φέρουν ασφαλιστικό τύπου Πινοσέτ. Φυσικά, ούτε αγωνιά, ούτε μετανιώνει για τη ζημιά που έχει κάνει σε εργαζόμενους και συνταξιούχους. Δεν ντρέπεται καν που, αν και συνταγματολόγος, έφτιαξε τον πιο αντισυνταγματικό ever νόμο του ελληνικού κράτους. Στο κάτω-κάτω, μέχρι σήμερα ουδέποτε αναγνώρισε ότι έκανε λάθος. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να έχει από κοντά αυτούς που αποφασίζουν και μοιράζουν τις δημόσιες θέσεις.

Κι όσο για το πέρασμά του από το ΚΚΕ, ισχύουν αυτά που είχε πει κάποτε σε μία δημοσιογραφική παρέα η πρώην γενική γραμματέας του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα: «Έχουν περάσει πολλοί από το ΚΚΕ, δεν μπορούμε να τους θυμόμαστε όλους». Και δεν αναφερόταν μόνο στον Κατρούγκαλο, ο οποίος επαίρεται ότι είναι ο πιο καλοντυμένος κομμουνιστής της Ευρώπης.

Ο μπούσουλας για τις ανατροπές του ΣτΕ στο ασφαλιστικό

Έναν μπούσουλα έβγαλε το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά για τις αλλαγές στον Ν. 4387/2016 για ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό μετά τις σημαντικές αποφάσεις του ΣτΕ. Όλες οι αποφάσεις, για κύριες και επικουρικές συντάξεις, εισφορές, ποσοστά αναπλήρωσης και ΕΦΚΑ, δημιουργούν εύλογα ερωτήματα. Οι 10 βασικές ερωτήσεις που τίθενται σήμερα και οι απαντήσεις που δίδονται μέχρι στιγμής από τους ειδικούς, είναι οι ακόλουθες σύμφωνα με το ΕΒΕΠ:

1. Για ποιους έκρινε το ΣτΕ αντισυνταγματικό τον τρόπο υπολογισμού των εισφορών; «Για τους μη έχοντες εργοδότη, αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες σε σύγκριση με τους μισθωτούς, καθώς αντίκειται στην αρχή της ισότητας».
2. Ποιο ποσοστό θεωρεί το ΣτΕ ότι είναι εκτός του συνταγματικού πλαισίου; «Το όριο του 20% που προέβλεπε αρχικά ο νόμος, όταν το αντίστοιχο ποσοστό για τους μισθωτούς είναι 6%, αφού το υπόλοιπο ποσοστό καταβάλλεται από τους εργοδότες. Το ποσοστό του 20% με νεότερη νομοθετική ρύθμιση έχει πλέον μειωθεί στο 13,33%».
3. Η Ολομέλεια του ΣτΕ ποιες διατάξεις του Νόμου έκρινε συνταγματικές; «Με οριακή πλειοψηφία, και ειδικότερα με ψήφους 13-12, έκρινε συνταγματική τη διάταξη του νόμου που ορίζει ως βάση για τον επανυπολογισμό των συντάξεων την 31.12.2014. Συνταγματικές, κατά πλειοψηφία, κρίθηκαν και οι διατάξεις του νόμου για τις κύριες συντάξεις, διότι κρίθηκε επαρκής η αναλογιστική μελέτη για τη βιωσιμότητα του ΕΦΚΑ από την Αναλογιστική Αρχή, καθώς και έγγραφο από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας που πιστοποιούσε το περιεχόμενό της».
4. Παλαιοί και νέοι συνταξιούχοι θα διαχωρίζονται πλέον από τον νόμο; «Το δικαστήριο έκρινε ότι στις διατάξεις του νόμου υπάγονται όλοι, και οι παλιοί και οι νέοι και οι μελλοντικοί συνταξιούχοι, ανεξάρτητα από το πότε ξεκίνησε ο ασφαλιστικός τους βίος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πλέον ασφαλισμένοι πολλών ταχυτήτων, όπως για παράδειγμα ασφαλισμένοι πριν και μετά το 1993, καθώς το δικαστήριο θεωρεί ότι όλοι πρέπει να επωμιστούν το βάρος για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών».
5. Ποιες διατάξεις κρίθηκαν αντισυνταγματικές για τις επικουρικές συντάξεις; «Σύμφωνα με την ίδια απόφαση, για τις 260.000 επικουρικές συντάξεις δεν υπήρχε καμία αναλογιστική μελέτη και οι σχετικές διατάξεις κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ακυρωθεί ο τρόπος υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων, και των νυν και των μελλοντικών. Αυτό σημαίνει πως η πολιτεία πρέπει να νομοθετήσει εκ νέου στη βάση αναλογιστικής μελέτης καθώς και ανταπόδοσης παροχών».
6. Γιατί έκρινε το ΣτΕ αντισυνταγματικό το όριο των 1.300 ευρώ που τίθεται ως πλαφόν για περικοπές στο άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων; «Είναι αντισυνταγματική η περικοπή των επικουρικών αν το άθροισμα είναι άνω των 1.300 ευρώ μεικτά, γιατί αντίκειται στην αρχή ισότητας, αναλογικότητας και ανταποδοτικότητας. Οι διατάξεις μείωσης των επικουρικών συντάξεων κρίθηκαν αντισυνταγματικές διότι δεν υπήρχαν οι απαραίτητες αναλογιστικές μελέτες».
7. Ποιες διατάξεις έκρινε αντισυνταγματικές στον τρόπο υπολογισμού των κύριων συντάξεων; «Είναι αντισυνταγματικός ο τρόπος υπολογισμού της αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων, καθώς το ΣτΕ θεωρεί ότι είναι εξαιρετικά χαμηλό το ποσοστό έως 46,80% για 42 έτη ασφάλισης, κυρίως για όσους εργαζομένους έχουν μακρύ ασφαλιστικό βίο και καταβάλλουν πολύ υψηλές εισφορές».
8. Είναι δυνατή η αναδρομική διεκδίκηση των περικοπών; «Οι συνταξιούχοι που υπάγονται στην κατηγορία περικοπής για τις άνω των 1.300 ευρώ συντάξεις ως άθροισμα κύριας και επικουρικής, μπορούν να διεκδικήσουν αναδρομικά του δεκάμηνου ανάμεσα στην τελευταία απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και στην ψήφιση του νόμου τον Μάιο του 2016. Αναδρομικά παλαιότερων ετών δεν μπορούν να διεκδικηθούν».
9. Συνεπάγεται από την απόφαση αυξήσεις στις συντάξεις; «Η απόφαση του ΣτΕ συνεπάγεται και αυξήσεις, αφού οι συντάξεις θα πρέπει να αποκατασταθούν στα προηγούμενα επίπεδα. Η αναδρομικότητα των αυξήσεων εξαρτάται από τη βούληση του νομοθέτη».
10. Τα νέα δεδομένα απαιτούν σχεδιασμό νέου ασφαλιστικού; «Νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο, με σημαντικές αλλαγές, θα πρέπει να φέρει στη Βουλή, εντός του έτους, το υπουργείο Εργασίας μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ. Το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο θα πρέπει να αλλάξει τους συντελεστές για την ανταποδοτική σύνταξη, καθώς και το σύστημα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, αποσυνδέοντάς το από το μεταβαλλόμενο, φορολογικό ετήσιο εισόδημα».