«Κάποιοι προετοίμαζαν πυρετωδώς το Grexit»
Για τα όσα συνέβησαν τον Ιούνιο 2012, με επίκεντρο την Ελλάδα και τα οικονομικά της προβλήματα, γράφει ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν φαν Ρομπέι.
Το βιβλίο του έχει τίτλο «Η Ευρώπη στη θύελλα: Υποσχέσεις και Προκαταλήψεις», και ο κ. Ρομπέι ξεκινά την αφήγησή του από την πρώτη του Σύνοδο Κορυφής ως προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 11 Φεβρουαρίου του 2010. Οπως σημειώνει, η Σύνοδος είχε διοργανωθεί επτά εβδομάδες νωρίτερα με κεντρικό θέμα την ανάπτυξη και την προάσπιση του κράτους πρόνοιας στην Ευρώπη. Εν τω μεταξύ, ωστόσο, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είχαν ξεπεραστεί από τις εξελίξεις, καθώς «μία ευρωπαϊκή χώρα, η Ελλάδα, βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας». Οπως γράφει ο Βέλγος αξιωματούχος, ήδη από τον Δεκέμβριο του 2009 ο Γιώργος Παπανδρέου είχε σοκάρει και εντυπωσιάσει τους εταίρους του, αποκαλύπτοντας με «ασυνήθιστα ειλικρινείς όρους την οικτρή κατάσταση των δημόσιων οικονομικών της χώρας του».
Ο Χέρμαν φαν Ρομπέι, σημειώνει ότι στη Σύνοδο του Φεβρουαρίου οι ηγέτες της Ε.Ε. κατάλαβαν ότι το ελληνικό πρόβλημα μπορούσε να γίνει συστημικό για την Ευρωζώνη. Ομως, παράλληλα, αναδείχθηκαν και τα εμπόδια που θα δυσχέραιναν την αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης. Πέρα από τη ρήτρα μη διάσωσης της ΟΝΕ, γράφει ο απερχόμενος πρόεδρος, υπήρχε εκ μέρους ορισμένων εταίρων και «μια έλλειψη πολιτικής διάθεσης» να στηρίξουν μια χώρα «που είχε παραβεί όλους τους συμφωνημένους κανόνες». Επιπλέον, για κάποιους, το ενδεχόμενο προσφυγής της Ελλάδας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ήταν «ταπεινωτικό» για την Ευρώπη.
Ο Βέλγος πολιτικός περιγράφει τις προσπάθειές του να σφυρηλατήσει τη συμφωνία για μία κοινή διακήρυξη, σε συναντήσεις με τον κ. Παπανδρέου, την Αγκελα Μέρκελ, τον Νικολά Σαρκοζί, τον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, τον Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ και τον ΖανΚλοντ Τρισέ. Ο κ. Ρομπέι, συμφιλιωτικός, ευέλικτος, κατάφερε τελικά να πετύχει τους απαραίτητους συμβιβασμούς. Η κρίση, ωστόσο, δεν αναχαιτίστηκε.
Ο κ. Ρομπέι χαρακτηρίζει «στιγμή της αλήθειας» τη Σύνοδο Κορυφής στις 28-29 Ιουνίου, όπου συμφωνήθηκε η τραπεζική ένωση, και περιγράφει την επίσκεψη του Μάριο Ντράγκι στο γραφείο του το πρωί εκείνης της Παρασκευής: «Χέρμαν», μου είπε, «συνειδητοποιείς τι κάνατε όλοι σας χθες τη νύχτα; Αυτόν τον μπαλαντέρ χρειαζόμασταν».
Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, ο κ. Ντράγκι εκφώνησε τη φημισμένη ομιλία στην οποία δεσμεύτηκε να κάνει “οτιδήποτε χρειαστεί” για τη διάσωση του ευρώ. Ήταν η αρχή του τέλους της οξείας φάσης της κρίσης.
Ωστόσο, όσο ο επικεφαλής της ΕΚΤ ετοιμαζόταν για την κρίσιμη παρέμβασή του, “οι υπέρμαχοι μιας Grexit παρέμεναν πολύ δραστήριοι, τόσο στο Eurogroup των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης όσο και έξω από αυτό”. Το γεγονός αυτό, γράφει ο Βέλγος πρώην πρωθυπουργός, “ήταν ένα σοκ για μένα, μετά τη γενναία ψήφο του ελληνικού λαού”.