ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ: Είναι στραβός ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε;

Αυξάνεται ημέρα με την ημέρα η ανησυχία σε ό,τι αφορά τα εθνικά μας θέματα, ειδικά αυτά με την Τουρκία, καθώς από την άλλη πλευρά του Αιγαίου παρατηρείται και κινητικότητα, αλλά επιθετικότητα γράφοντας στα παλιά της υποδήματα το Διεθνές Δίκαιο, αλλά και την Διακήρυξη Ειρήνης των Αθηνών. 

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Επίσης είναι πολύ λογικό η ανησυχία να ανεβαίνει επίπεδο, καθώς οι Τούρκοι ανοικτά πλέον αναφέρουν τους στόχους τους, δεν διστάζουν να κάνουν λόγο και για συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο, ενώ κινούνται για τον αποκλεισμό της χώρας μας από την Ανατολική Μεσόγειο. Και η ανησυχία αυξάνεται, όπως είπαμε και από την τακτική της ελληνικής κυβέρνησης να κινείται έχοντας ως προτεραιότητα τα «ήρεμα νερά» και την αποφυγή οποιασδήποτε στρατιωτικής εμπλοκής με τη γείτονα χώρα. Μάλιστα κυβερνητικοί κύκλοι υποστηρίζουν πως «η Ελλάδα κινείται με βάση την διπλωματία και το διεθνές δίκαιο, προκειμένου να ισχυροποιήσει τη θέση της».

Όμως αυτή η κατευναστική τακτική που ακολουθείται από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών μάλλον έχει λάθος προσανατολισμό, καθώς σχεδόν σε καθημερινή βάση το τελευταίο δίμηνο η Τουρκία όχι μόνο παρήγαγε διπλωματικές κινήσεις, αλλά και συμφωνίες με όμορες χώρες με την Ελλάδα. Έτσι οι Τούρκοι όχι μόνο ανανέωσαν το ψευδομνημόνιο με την Λιβύη, αλλά πλέον και η Αλβανία κύρωσε τις συμφωνίες που είχαν υπογράψει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Έντι Ράμα τον προηγούμενο Φεβρουάριο για συνεργασία σε αμυντικά θέματα και αναπτυξιακή προοπτική των Αλβανών.

Η Κάσος και η συνδιαχείριση

Ο απλός πολίτες βλέπει για παράδειγμα τι έγινε στο πρόσφατο επεισόδιο στην Κάσο, όπου η Τουρκία για μία ακόμη φορά επέλεξε την κλασική διπλωματία των κανονιοφόρων. Η στρατηγική της Τουρκίας συνοψίζεται στο εξής: Για να κάνει η Ελλάδα οποιαδήποτε ενέργεια πέρα από τα χωρικά της ύδατα σε «αμφισβητούμενες περιοχές» χρειάζεται η συναίνεση της Αγκύρας. Όταν εννοούμε  αμφισβητούμενες περιοχές η Άγκυρα θεωρεία αυτές που είναι μεταξύ 6-12 μιλίων, που αποτελούν κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας μας για να επεκτείνει την κυριαρχίας της με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο των θαλασσών. Η Τουρκία από την πλευρά της έχει ξεκαθαρίσει ότι εάν η Ελλάδα επεκτείνει την κυριαρχία της από τα έξι στα δώδεκα μίλια, τότε είναι αιτία πολέμου. Αυτό που έγινε στην Κάσο έρχεται σε συνέχεια της εναντίωσης της Τουρκίας στη δημιουργία αιολικών πάρκων γύρω από τη Μήλο.

Τα δυο αυτά επεισόδια δείχνουν ότι η Τουρκία προσπαθεί να επιβάλει συνδιαχείριση στο Αιγαίο. Πού θα φτάσει αυτό δεν είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς, αφού η Τουρκία έχει θέσει θέμα κυριαρχίας σε μια σειρά από κατοικημένα νησιά και βραχονησίδες, όπως οι Οινούσσες, οι Φούρνοι, οι Λειψοί, η Γαύδος. Στην Κάσο η ελληνική προσπάθεια άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων σκόνταψε στον τουρκικό στόλο που περικύκλωσε το ιταλικό ερευνητικό σκάφος. Έτσι η Αθήνα βρέθηκε πάλι μπροστά στο γνωστό από τα Ίμια δίλημμα: υποχώρηση ή αντιπαράθεση.

Το συμπέρασμα λοιπόν στο οποίο φαίνεται να έχει καταλήξει η Άγκυρα είναι ότι η Αθήνα λόγω αδυναμίας δεν έχει πλέον «κόκκινες γραμμές» και έτσι μπορεί να δρα ατιμώρητα. Με άλλα λόγια, η ελληνική αποτροπή έχει καταρρεύσει. Πώς αντιδρά η Αθήνα; Προσπαθεί να διαχειριστεί τις αρνητικές εντυπώσεις με επικοινωνιακά αφηγήματα.

Και βέβαια θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Τουρκία δεν έχει κανένα πρόβλημα να παραβιάσει την Διακήρυξη των Αθηνών περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας. Η Τουρκία, παρά τις δεσμεύσεις της, έχει συνεχίσει να ακολουθεί μια πολιτική που όχι μόνο δεν συνάδει με το πνεύμα και το γράμμα της Διακήρυξης, αλλά αντίθετα υπονομεύει την ουσία της. Οι διαρκείς παραβιάσεις της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, η μη αναγνώριση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ των ελληνικών νησιών, καθώς και η αμφισβήτηση της συμφωνίας ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου αποτελούν σαφή δείγματα πρόκλησης συγκρουσιακών καταστάσεων και δυνητικής κλιμάκωσης.

Αποκορύφωμα το πρόσφατο επεισόδιο στην Κάσο, όπου η Τουρκία παρεμπόδισε τη δραστηριότητα ενός ιταλικού ερευνητικού σκάφους που επιχειρούσε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και κάποια στην ΑΟΖ που έχει συμφωνηθεί με την Αίγυπτο. Με την αποστολή πολεμικών πλοίων στην περιοχή, η Τουρκία επιχείρησε να αμφισβητήσει έμπρακτα τη συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, στέλνοντας το μήνυμα ότι οποιαδήποτε ενέργεια της Ελλάδας εκτός των χωρικών της υδάτων απαιτεί την έγκριση της Άγκυρας, ειδικά σε περιοχές που η ίδια θεωρεί «αμφισβητούμενες».

Το χειρότερο είναι πως η τουρκική πλευρά φαίνεται να θεωρεί ότι οι ενέργειές της είναι δικαιολογημένες, ερμηνεύοντας με δικό της τρόπο τόσο την Διακήρυξη των Αθηνών περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας, όσο και το διεθνές δίκαιο. Αυτή η στάση αποκαλύπτει μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη περί κυριαρχίας, που απορρίπτει τα δικαιώματα της Ελλάδας στα χωρικά της ύδατα, ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα και στον εναέριο χώρο της.

Το ερώτημα που προκύπτει, λοιπόν, είναι αν η Ελλάδα θα ακυρώσει τη Διακήρυξη των Αθηνών και ανακαλέσει τη συμμετοχή της σε αυτή, δεδομένου ότι η τουρκική πλευρά την έχει ουσιαστικά μετατρέψει σε κουρελόχαρτο. Η απάντηση είναι περίπλοκη, καθώς εκ μέρους των Ελλήνων «κατευναστών»  τονίζεται πως η ανάκληση της συμμετοχής μας σε μια τέτοια διακήρυξη θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένδειξη άρνησης για διάλογο και συνεργασία…

Από την άλλη πλευρά, η συνέχιση της συμμετοχής σε μια συμφωνία που συνεχώς παραβιάζεται από την Τουρκία, χωρίς καμία αντίδραση εκ μέρους μας, μπορεί να ερμηνευθεί ως αποδοχή αυτής της κατάστασης και έμμεση νομιμοποίηση των τουρκικών αξιώσεων.

Οι σύμμαχοι που λοξοκοιτάζουν, καμία πίεση από Ελλάδα

Την ίδια ώρα αυξάνονται, όπως είπαμε, οι ανησυχίες για την εξέλιξη των εθνικών μας θεμάτων και από τα όσα είπε ο Αμερικανός πρέσβης στην Τουρκία, Τζεφ Φλεκ, περί «ολικής επαναφοράς  στις στρατηγικές σχέσεις  των ΗΠΑ και της ΕΕ με την Τουρκία», προαναγγέλλοντας κινήσεις της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών. Ο Αμερικανός πρέσβης στάζει μέλι για την «αναδυόμενη περιφερειακή δύναμη», την Τουρκία δηλαδή και απροκάλυπτα, δηλώνει ότι την θέλει εγγυήτρια δύναμη στο μεταπολεμικό καθεστώς της Γάζας. Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία περιθάλπει την Χαμάς, όπου όλες οι δυτικές χώρες την αναγνωρίζουν ως επικίνδυνη τρομοκρατική οργάνωση. Όπως και το γεγονός ότι η Άγκυρα διατηρεί άριστες σχέσεις με το Ιράν και την Ρωσία.

Αυτό άνοιξε την όρεξη των Τούρκων, που πλέον κάνουν ανοικτά λόγο ότι θα προμηθευτούν και αυτοί F-35, υποσχόμενοι ότι θα βάλουν στις αποθήκες τους ρωσικούς S-400 και δεν θα τους παραδώσουν στους Ουκρανούς, όπως ζητά η Ουάσιγκτον. Προφανώς για να το λένε οι Τούρκοι όλο και κάποιο φως στο τούνελ θα είδαν.

Η Ελλάδα έχει γεμίσει αμερικανικές βάσεις στρατηγικής σημασίας για την πολιτική των ΗΠΑ σε μια τεράστια περιοχή, από τα βαλκάνια, μέχρι την Μαύρη Θάλασσα και την Ρωσία και προς το νότο για την Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η Τουρκία διαφοροποιείται σημαντικά από την πολιτική των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ με στόχο να ωφεληθεί γεωπολιτικά και να αναδειχθεί ως περιφερειακή δύναμη. Με λίγα λόγια η Ελλάδα έδωσε (και σωστά) βάσεις σε Σούδα, Αλεξανδρούπολη και Λάρισα, όμως οι σύμμαχοι μας και ειδικά οι Αμερικανοί της χρησιμοποιούν περισσότερο για να ελέγχουν την Ρωσία και όχι για να εξασφαλίσουν την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας σε περίπτωση τουρκικής επιθετικότητας.

Προς ώρας αυτό που διαρρέεται από το Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών είναι ότι υπάρχει προβληματισμός για όλες τις κινήσεις των Τούρκων και κάνουν λόγο για ναρκοπέδιο σε ό,τι αφορά τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στα τέλη Σεπτεμβρίου. Όλοι ήδη γνωρίζουμε πως ο Ερντογάν θα μιλήσει για μία ακόμη φορά για τα δικαιώματα του ψευδοκράτους. Άραγε πως θα αντιδράσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην δική του ομιλία;

Η τοποθέτηση του Έλληνας πρωθυπουργού στην Κωνσταντινούπολη ότι «συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε», απλά πετάει την μπάλα στην εξέδρα και δεν αποτελεί λύση για την Κύπρο. Εκεί όπου ο Ερντογάν προκρίνει ως μοναδική λύση την δημιουργία δύο διαφορετικών κρατών…