Ο κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό της ευλογιάς από τα ζώα μπορεί να μειωθεί αποφεύγοντας την απροστάτευτη επαφή με άγρια ζώα, ιδίως με άρρωστα ή νεκρά (συμπεριλαμβανομένου του κρέατος και του αίματός τους). Σε χώρες όπου τα ζώα μεταφέρουν τον ιό, κάθε τρόφιμο που περιέχει ζωικά μέρη ή κρέας πρέπει να μαγειρεύεται καλά πριν από την κατανάλωση.

Από ανθρώπους σε ζώα:

Ο ιός έχει εντοπιστεί σε σκύλους συντροφιάς. Ωστόσο, δεν έχει επιβεβαιωθεί αν πρόκειται για πραγματικές λοιμώξεις ή αν η ανίχνευση του ιού σχετίζεται με επιφανειακή μόλυνση. Δεδομένου ότι πολλά είδη ζώων είναι γνωστό ότι είναι ευαίσθητα στον ιό, υπάρχει η πιθανότητα μετάδοσης του ιού από τον άνθρωπο στα ζώα σε διάφορα περιβάλλοντα. Τα άτομα που έχουν επιβεβαιωμένη ή υποψία mpox θα πρέπει να αποφεύγουν τη στενή φυσική επαφή με ζώα, συμπεριλαμβανομένων των κατοικίδιων ζώων (όπως γάτες, σκύλοι, χάμστερ), καθώς και ζώων άγριας πανίδας.

Ποιος διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο;

Τα άτομα που έρχονται σε στενή επαφή με κάποιον που έχει mpox διατρέχουν κίνδυνο μόλυνσης. Η στενή επαφή περιλαμβάνει την επαφή δέρμα με δέρμα (όπως το άγγιγμα ή το σεξ) και την επαφή στόμα με στόμα ή την επαφή στόμα με δέρμα (όπως το φιλί) και μπορεί επίσης να περιλαμβάνει την επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με κάποιον που έχει mpox (όπως η συζήτηση ή η αναπνοή κοντά ο ένας στον άλλο, η οποία μπορεί να δημιουργήσει μολυσματικά αναπνευστικά σωματίδια). Τα άτομα που έρχονται σε επαφή με ρούχα, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, αντικείμενα, ηλεκτρονικές συσκευές και άλλες επιφάνειες που έχουν αγγιχτεί από κάποιον με mpox διατρέχουν επίσης κίνδυνο.

Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας θα πρέπει να ακολουθούν τα μέτρα πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων για να προστατεύονται κατά τη φροντίδα ασθενών με mpox.

Οι ομοφυλόφυλοι, οι αμφιφυλόφυλοι και άλλοι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο;

Ο κίνδυνος του mpox δεν περιορίζεται σε άτομα που είναι σεξουαλικά ενεργά ή σε ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και άλλους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες. Οποιοσδήποτε έχει στενή επαφή με κάποιον που έχει συμπτώματα διατρέχει κίνδυνο και κάθε άτομο με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους διατρέχει επίσης κίνδυνο.

Τα περισσότερα από τα κρούσματα που αναφέρθηκαν στην επιδημία που εκδηλώθηκε σε πολλές χώρες το 2022/2023 εντοπίστηκαν μεταξύ ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και άλλων ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες. Δεδομένου ότι ο ιός μετακινείται από άτομο σε άτομο σε αυτά τα σεξουαλικά δίκτυα σε πολλές χώρες, οι ομοφυλόφιλοι, οι αμφιφυλόφιλοι και άλλοι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εκτεθούν εάν έχουν σεξουαλική επαφή ή άλλη μορφή στενής επαφής με κάποιον που είναι μολυσματικός.

Τα άτομα που έχουν πολλαπλούς ή νέους σεξουαλικούς συντρόφους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Εάν είστε άνδρας που κάνει σεξ με άλλους άνδρες, να γνωρίζετε τον κίνδυνο και να λάβετε μέτρα για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τους άλλους. Όποιος έχει συμπτώματα που θα μπορούσαν να είναι mpox θα πρέπει να ζητήσει αμέσως τη συμβουλή ενός παρόχου υγειονομικής περίθαλψης για να εξεταστεί και να λάβει φροντίδα. Οι εργαζόμενοι στο σεξ και οι πελάτες τους διατρέχουν επίσης κίνδυνο.

Πώς μπορώ να προστατεύσω τον εαυτό μου και τους άλλους ενάντια στην mpox;

Για να προστατέψετε τον εαυτό σας και τους άλλους από τον ιό mpox, πρέπει να γνωρίζετε τα σημεία και τα συμπτώματα, τον τρόπο εξάπλωσης του ιού, τι πρέπει να κάνετε αν νοσήσετε και τον κίνδυνο στην περιοχή ή την κοινότητά σας.

Εάν ο ιός εξαπλώνεται στην περιοχή σας ή στην κοινότητά σας, συζητήστε ανοιχτά με όσους έρχεστε σε στενή επαφή για τυχόν συμπτώματα που μπορεί να έχετε εσείς ή αυτοί. Αποφύγετε τη στενή επαφή με οποιονδήποτε έχει mpox, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής επαφής. Καθαρίζετε συχνά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό ή με ένα αντισηπτικό για τα χέρια με βάση το οινόπνευμα. Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε mpox, μπορείτε να ενεργήσετε για να προστατεύσετε τους άλλους ζητώντας ιατρική συμβουλή και απομονώνοντας τους άλλους μέχρι να εξεταστείτε.

Τι γνωρίζουμε για την mpox και το σεξ;

Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων μπορεί να μεταδοθεί μέσω στενής επαφής οποιουδήποτε είδους. Τα άτομα που έχουν σεξουαλικές επαφές με πολλούς ή νέους συντρόφους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Οποιοσδήποτε έχει νέα και ασυνήθιστα εξανθήματα ή αλλοιώσεις θα πρέπει να αποφεύγει το σεξ ή οποιοδήποτε άλλο είδος στενής επαφής με άλλα άτομα έως ότου εξεταστεί για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) και mpox. Να θυμάστε ότι το εξάνθημα μπορεί επίσης να βρεθεί σε σημεία που μπορεί να είναι δύσκολα ορατά στο εσωτερικό του σώματος, όπως το στόμα, ο λαιμός, τα γεννητικά όργανα, ο κόλπος και ο πρωκτός/πρωκτική περιοχή.

Έχω mpox. Τι μπορώ να κάνω για να προστατεύσω τους άλλους;

Εάν έχετε mpox, ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης θα σας συμβουλεύσει τι πρέπει να κάνετε όσο αναρρώνετε. Εν τω μεταξύ, είναι σημαντικό να αποφύγετε τη στενή επαφή με άλλους μέχρι να επουλωθούν πλήρως οι βλάβες σας.

Εάν σας συμβουλεύουν να απομονωθείτε στο σπίτι, προστατέψτε όσο το δυνατόν περισσότερο αυτούς με τους οποίους ζείτε, κάνοντας τα εξής:

  • Ζητήστε από φίλους και συγγενείς να σας βοηθήσουν παραδίδοντας πράγματα που χρειάζεστε,
  • απομονωθείτε σε ξεχωριστό δωμάτιο,
  • χρησιμοποιήστε ξεχωριστό μπάνιο, καθαρίστε τις επιφάνειες που αγγίξατε μετά από κάθε χρήση,
    καθαρίστε τις επιφάνειες που αγγίζετε συχνά με νερό και σαπούνι και ένα οικιακό απολυμαντικό,
  • αποφύγετε το σκούπισμα/την ηλεκτρική σκούπα (αυτό μπορεί να διαταράξει τα σωματίδια του ιού και να προκαλέσει τη μόλυνση άλλων),
  • χρησιμοποιήστε ξεχωριστά σκεύη, αντικείμενα, ηλεκτρονικές συσκευές,
  • μην κάνετε κοινή χρήση πετσετών, κλινοσκεπασμάτων ή ρούχων,
  • πλένετε μόνοι σας τα ρούχα σας (σηκώστε προσεκτικά τα κλινοσκεπάσματα, τα ρούχα και τις πετσέτες χωρίς να τα τινάζετε, βάλτε τα υλικά σε πλαστική σακούλα πριν τα μεταφέρετε στο πλυντήριο και πλύνετέ τα με ζεστό νερό άνω των 60 βαθμών Κελσίου),
  • ανοίξτε τα παράθυρα για καλό αερισμό, και
  • ενθαρρύνετε όλους στο σπίτι να καθαρίζουν τακτικά τα χέρια τους με νερό και σαπούνι ή με απολυμαντικό χεριών με βάση το οινόπνευμα.

Τι φροντίδα χρειάζεται κάποιος με mpox για να αναρρώσει πλήρως;

Η φροντίδα που χρειάζεται κάποιος εξαρτάται από τα συμπτώματά του και τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρότερης νόσου. Τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν 2-4 εβδομάδες και συνήθως υποχωρούν μόνα τους ή με υποστηρικτική φροντίδα, όπως φάρμακα για τον πόνο ή τον πυρετό (όπως αναλγητικά και αντιπυρετικά).

Είναι σημαντικό για όποιον πάσχει από mpox και αναρρώνει στο σπίτι να παραμένει ενυδατωμένος, να τρώει καλά και να κοιμάται αρκετά. Τα άτομα που απομονώνονται θα πρέπει να φροντίζουν την ψυχική τους υγεία κάνοντας πράγματα που βρίσκουν χαλαρωτικά και ευχάριστα.

Τα άτομα με mpox θα πρέπει να αποφεύγουν να ξύνουν το δέρμα τους και να φροντίζουν το εξάνθημά τους καθαρίζοντας τα χέρια τους πριν και μετά το άγγιγμα των βλαβών και διατηρώντας το δέρμα στεγνό και ακάλυπτο. Η παρακεταμόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του πόνου που προκαλούν οι βλάβες, εάν χρειάζεται.

Γιατί έχει σημασία το στίγμα που σχετίζεται με την mpox;

Όταν υπάρχει στίγμα ή διακρίσεις που σχετίζονται με μια ιατρική πάθηση, οι άνθρωποι μπορεί να μην αναζητήσουν γρήγορα περίθαλψη, η ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να υποφέρει και η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας για τους πιο ευάλωτους μειώνεται.

Είναι δυνατόν να προληφθεί ή να μειωθεί το στίγμα και οι διακρίσεις που σχετίζονται με την mpox μέσω στρατηγικών για την προσφορά φροντίδας χωρίς στίγμα, τη χρήση γλώσσας που δεν προάγει το στίγμα, την υποστήριξη των ανθρώπων στην αναζήτηση υγειονομικής περίθαλψης και τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος όπου θα είναι διαθέσιμη η καλύτερη δυνατή ποιότητα περίθαλψης.

Τι πρέπει να κάνω εάν το παιδί μου έχει mpox;

Τα παιδιά μπορούν να κολλήσουν τον ιό οαν έρθουν σε στενή επαφή με κάποιον που έχει συμπτώματα. Τα παιδιά μπορούν να εκτεθούν στον ιό στο σπίτι από αδέλφια, γονείς, φροντιστές ή άλλα μέλη της οικογένειας μέσω στενής επαφής. Σε ορισμένα περιβάλλοντα στην Αφρική, τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να εκτεθούν μέσω δραστηριοτήτων κυνηγιούή κατανάλωσης ανεπαρκώς μαγειρεμένου κρέατος. Οι έφηβοι που έχουν εμπλακεί σε σεξουαλική δραστηριότητα με κάποιον με mpox μπορεί επίσης να εκτεθούν. Το εξάνθημα της mpox μπορεί αρχικά να μοιάζει με άλλες κοινές παιδικές ασθένειες, όπως η ανεμευλογιά και άλλες ιογενείς λοιμώξεις. Εάν ένα παιδί που φροντίζετε έχει συμπτώματα που θα μπορούσαν να είναι mpox, αναζητήστε ιατρική συμβουλή. Τα παιδιά μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής ανεμοβλογιάς από ό,τι οι ενήλικες. Θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά μέχρι να αναρρώσουν σε περίπτωση που χρειαστούν πρόσθετη φροντίδα.

Υπάρχει θεραπεία για την mpox;

Η πολυετής έρευνα για τη θεραπευτική αγωγή της ευλογιάς οδήγησε στην ανάπτυξη προϊόντων που μπορεί επίσης να είναι χρήσιμα για τη θεραπεία της ευλογιάς των πιθήκων. Για παράδειγμα, ένα αντιικό που αναπτύχθηκε για τη θεραπεία της ευλογιάς (tecovirimat) εγκρίθηκε τον Ιανουάριο του 2022 από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων για τη θεραπεία της mpox.

Υπάρχει εμβόλιο;

Ναι. Υπάρχουν εμβόλια που συνιστώνται από τον ΠΟΥ για χρήση κατά της mpox. Πολλά χρόνια έρευνας έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη νεότερων και ασφαλέστερων εμβολίων για μια ασθένεια που έχει εξαλειφθεί και ονομάζεται ευλογιά. Ορισμένα από αυτά τα εμβόλια έχουν εγκριθεί σε διάφορες χώρες για χρήση κατά της ευλογιάς των πιθήκων.

Επί του παρόντος, ο ΠΟΥ συνιστά τη χρήση των εμβολίων MVA-BN ή LC16 ή του εμβολίου ACAM2000 όταν τα άλλα δεν είναι διαθέσιμα. Το ενδεχόμενο εμβολιασμού θα πρέπει να εξετάζεται μόνο για άτομα που διατρέχουν κίνδυνο (για παράδειγμα, κάποιος που έχει έρθει σε στενή επαφή με κάποιον που πάσχει από ευλογιά, ή κάποιος που ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου έκθεσης σε ευλογιά).  Επί του παρόντος δεν συνιστάται μαζικός εμβολιασμός. Οι ταξιδιώτες που ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο βάσει ατομικής εκτίμησης κινδύνου με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να επιθυμούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο εμβολιασμού.

Διατρέχουν οι ανοσοκατεσταλμένοι υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή mpox (συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που ζουν με HIV);

Τα άτομα με ανοσοκαταστολή διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή mpox ή να πεθάνουν. Η σοβαρή mpox μπορεί να περιλαμβάνει μεγαλύτερες, πιο εκτεταμένες βλάβες (ιδίως στο στόμα, τα μάτια και τα γεννητικά όργανα), καταστάσεις όπως φλεγμονή της καρδιάς, του εγκεφάλου ή άλλων οργάνων ή δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις του δέρματος ή λοιμώξεις του αίματος και των πνευμόνων.

Τα άτομα με προχωρημένη νόσο HIV έχουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου εάν αναπτύξουν σοβαρή mpox. Τα άτομα που ζουν με HIV και επιτυγχάνουν ιική καταστολή μέσω αντιρετροϊκής θεραπείας δεν φαίνεται να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής mpox σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Τα άτομα που είναι σεξουαλικά ενεργά και δεν γνωρίζουν την κατάστασή τους σε ό,τι αφορά στον ιό HIV συνιστάται να αναζητούν εξέταση για HIV. Τα άτομα που ζουν με HIV και λαμβάνουν αποτελεσματική θεραπεία έχουν το ίδιο προσδόκιμο ζωής με τους αρνητικούς στον HIV συνομηλίκους τους.

Εάν ζείτε με τον ιό HIV, συνεχίστε να παίρνετε τα φάρμακά σας για τον HIV σύμφωνα με τις οδηγίες. Εάν νομίζετε ότι μπορεί να έχετε mpox, ζητήστε ιατρική συμβουλή. Εάν πιστεύετε ότι διατρέχετε κίνδυνο για mpox ή έχετε διαγνωστεί με mpox, μπορεί να ωφεληθείτε από τον έλεγχο για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ). Εάν δεν γνωρίζετε την κατάστασή σας HIV, ζητήστε από τον επαγγελματία υγείας σας να σας κάνει μια εξέταση HIV.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της mpox κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Η προσβολή από mpox κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να είναι επικίνδυνη για το έμβρυο ή το νεογέννητο βρέφος και μπορεί να οδηγήσει σε αποβολή, θάνατο του νεογέννητου ή επιπλοκές για τον γονέα. Εάν είστε έγκυος, αποφύγετε τη στενή επαφή με οποιονδήποτε έχει mpox. Οποιοσδήποτε έχει στενή επαφή με κάποιον που είναι μολυσματικός μπορεί να κολλήσει mpox, ανεξάρτητα από το ποιος είναι. Εάν νομίζετε ότι έχετε εκτεθεί ή εμφανίζετε συμπτώματα που μπορεί να είναι mpox, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.

Είχα mpox στο παρελθόν. Μπορώ να ξανακολλήσω;

Η κατανόηση των επιστημόνων για το πόσο διαρκεί η ανοσία μετά από mpox συνεχίζει να εξελίσσεται. Έχουν αναφερθεί ορισμένες περιπτώσεις δεύτερης λοίμωξης. Λίγοι άνθρωποι μπορεί να κολλήσουν mpox παρά το γεγονός ότι την είχαν περάσει στο παρελθόν. Ακόμη και αν είχατε πάθει mpox στο παρελθόν, θα πρέπει να κάνετε ό,τι μπορείτε για να αποφύγετε την επαναμόλυνση.

Εάν είχατε πάθει mpox στο παρελθόν και κάποιος στην οικογένειά σας την έχει τώρα, μπορείτε να προστατεύσετε τους άλλους με το να είστε ο φροντιστής, καθώς είναι πιο πιθανό να έχετε κάποια ανοσία σε σχέση με άλλους. Ωστόσο, θα πρέπει και πάλι να λάβετε όλες τις προφυλάξεις για να αποφύγετε την έκθεση όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ποια είναι τα διαφορετικά στελέχη του ιού και τι αντίκτυπο έχουν;

Υπάρχουν δύο μεγάλα στελέχη του ιού mpox: Το στέλεχος Ι και το στέλεχος ΙΙ. Το στέλεχοςς II ήταν πίσω από την παγκόσμια επιδημία mpox που ξεκίνησε το 2022.Η τρέχουσα αντίληψη είναι ότι το στέλεχος Ι οδηγεί σε πιο σοβαρή ασθένεια και θάνατο σε σχέση με το ΙΙ στους πληθυσμούς όπου ενδημεί. Ωστόσο, οι διαφορές στα χαρακτηριστικά των παλαιότερων επιδημιών, όπως οι ομάδες πληθυσμών που επηρεάστηκαν, καθιστούν δύσκολη την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.

Ένα νέο «παρακλάδι» του ιού και συγκεκριμένα του στελέχους Ι, που ονομάζεται «Ib», αναφέρθηκε για πρώτη φορά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό το 2023 και εξαπλώνεται μέσω του σεξ και άλλων τύπων στενής επαφής. Βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες για την κατανόηση των ιδιοτήτων αυτού του νέου στελέχους.

Πηγή: ygeiamou.gr