Η οκταετία 2024-2032 που θα κρίνει το μέλλον της ελληνικής οικονομίας

Όταν το 1992 ο Μπιλ Κλίντον «πάλευε» με τον πατέρα Μπους για την προεδρία των ΗΠΑ από το στόμα του πολιτικού αναλυτή, Τζέιμς Κάρβιλ, που έτρεχε ως επικεφαλής την προεκλογική καμπάνια του υποψηφίου των Δημοκρατικών βγήκε μία από τις ιστορικότερες φράσεις που έκτοτε στοιχειώνει όλους όσοι ασχολούνται με τα οικονομικά.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

«Είναι η οικονομία, ανόητε» ήταν το απόφθεγμα του Κάρβιλ ο οποίος με τη συγκεκριμένη ατάκα προσπάθησε να εξηγήσει σε όσους συμμετείχαν στην εκστρατεία του Κλίντον ότι το θέμα που θα έκρινε το αποτέλεσμα εκείνης της κάλπης δεν θα ήταν ούτε ο πόλεμος στο Ιράκ, ούτε οι σχέσεις της Ουάσινγκτον με τη Μόσχα, αλλά η οικονομική κατάσταση των Αμερικανών (σ.σ. κυρίως εκείνων που ανήκαν στην μεσαία τάξη), σε μια περίοδο μάλιστα που η αμερικανική οικονομία βρισκόταν σε ύφεση.

Στην πορεία των χρόνων αποδείχτηκε ότι πάντα η οικονομία ήταν αυτή που κάνει τον κόσμο να γυρίζει –για να θυμηθούμε και την Λάιζα Μινέλι στο περίφημο άσμα– και αν μία χώρα όφειλε να έχει εμπεδώσει την «προφητεία» του Κάρβιλ αυτή είναι η Ελλάδα. Κι αυτό διότι εξαιρουμένων των εθνικών θεμάτων, όλες οι κρίσεις που έχει βιώσει η χώρα μας από τη Μεταπολίτευση και μετά όλες είχαν στο επίκεντρό τους την οικονομία, ακόμη κι όταν η αιτία δεν είχε να κάνει με αυτή (βλ. πανδημία κορωνοϊού).

Με την ελληνική οικονομία και την δια πυρός και σιδήρου πορεία της στα 50 μεταπολιτευτικά ασχολήθηκε ένα από τα πάνελ του φετινού τριήμερου συνεδρίου «Η καμπύλη της Μεταπολίτευσης» που διοργάνωσε προ ημερών ελληνικό think tank «Κύκλος Ιδεών». Σε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα θεματική με τίτλο «Η πρώτη και δεύτερη Μεταπολίτευση της ελληνικής οικονομίας» ο λόγος δόθηκε σε τέσσερις ανθρώπους που έχουν «γράψει» χιλιόμετρα στην εγχώρια αγορά του επιχειρείν και συγκεκριμένα στον γενικό διευθυντή του ΙΟΒΕ, Νίκο Βέττα, στον πρόεδρο της Εθνικής Τράπεζας Γκίκα Χαρδούβελη, στον διευθύνοντα σύμβουλο της Eurobank Φωκίωνα Καραβία και στον πρόεδρο και CEO της Mytilineos Ευάγγελο Μυτιληναίo.

Καίριες επισημάνσεις από τον Ευ. Μυτιληναίο

Πολλά και ενδιαφέροντα ακούστηκαν σε αυτό το πάνελ αλλά το κεντρικό συμπέρασμα θα μπορούσε κάλλιστα να συμπυκνωθεί σε δύο καίριες επισημάνσεις του ιδρυτή και επικεφαλής της MYTILINEOS. Η μία αφορά το μέλλον της ελληνικής οικονομίας και το έτος 2032 που θεωρείται ορόσημο για τη μετέπειτα πορεία της χώρας. Η άλλη αφορά τις σοβαρές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ευρωπαϊκή οικονομία στα χρόνια που έρχονται και μάλιστα με το momentum να είναι αρνητικό.

«Ευρώπη negative, Ελλάδα positive» είπε χαρακτηριστικά ο Ευ. Μυτιληναίος εξηγώντας ότι η παρούσα χρονική συγκυρία είναι θετική για την Ελλάδα όχι όμως και για την Ευρώπη, καθώς η τελευταία θα επιβαρυνθεί με αμυντικές δαπάνες εκατοντάδων δισεκατομμυρίων που πριν από δύο χρόνια δεν υπήρχαν στον ορίζοντα, αλλά και με το υπέρμετρο κόστος της «πράσινης» ενεργειακής μετάβασης. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Έλληνας επιχειρηματίας επιμένει ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να βάλουν… μυαλό και να συγχρονίσουν τη διαδικασία με τις δυνατότητες της πραγματικής οικονομίας.

Τα δύσκολα για την Ελλάδα ο ιδρυτής της Mytilineos τα εντοπίζει στο γεγονός ότι με βάση το προφίλ του ελληνικού δημόσιου χρέους η ελληνική οικονομία έχει μπροστά της μία οκταετία –μέχρι το 2032, συγκεκριμένα– για να κάνει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις ώστε να μην χάσει το τρένο της βιώσιμης ανάπτυξης.

Γιατί το επισημαίνει αυτό ο κ. Μυτιληναίος; Διότι ως γνωστόν το 2032 λήγει η ισχύουσα περίοδος χάριτος για την αποπληρωμή του χρέους και τότε η Ελλάδα θα πρέπει να αρχίσει να πληρώνουμε υψηλότερους τοκοχρεωλύσια.

Σύμφωνα πάντα με τον Ευ. Μυτιληναίο, αν μέχρι το 2032 το ελληνικό ΑΕΠ δεν έχει ανέβει ώστε το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ να έχει εξορθολογιστεί, «θα αρχίσουμε πάλι να βλέπουμε να ανεβαίνουν τα spread».

Ο γνωστός επιχειρηματίας δεν παρέλειψε, τέλος, να αναφερθεί και στο κομβικό για την ελληνική οικονομία θέμα των τραπεζών παρατηρώντας ότι τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα «έχουν τώρα μια μοναδική ευκαιρία, λόγω υψηλών επιτοκίων ΕΚΤ και χαμηλών επιτοκίων καταθέσεων, για να δημιουργήσουν κεφαλαιακό απόθεμα που είναι υπεραπαραίτητο, ώστε να μπορέσουν να εκμοντερνιστούν και να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις τις ευρωπαϊκές».

Έτσι φτάσαμε στην αποβιομηχάνιση της χώρας

Επιστρέφοντας στο εξίσου σοβαρό θέμα της αποβιομηχάνισης που έχει υποστεί η Ελλάδα στην πεντηκονταετία της μεταπολίτευσης (σ.σ. η συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ έχει πέσει από το 20% περίπου στο 10%), πολύ μεγάλο ενδιαφέρον είχε η ιστορική αναδρομή που έκανε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος εξηγώντας εν πολλοίς τα «πώς» και τα «γιατί» αυτής της κατάληξης.

«Η ιστορία της βιομηχανίας της μεταπολίτευσης είναι μια “πονεμένη καρδιά”» είπε χαρακτηριστικά ο Ευ. Μυτιληναίος και συνέχισε αναφερόμενος αρχικά στην κυβέρνηση του «εθνάρχη» Κωνσταντίνου Καραμανλή που «διατήρησε μια συντηρητική οικονομική πολιτική, την οποία πολλοί ονόμασαν και “σοσιαλμανία” του αείμνηστου Παναγή Παπαληγούρα, με τις κρατικοποίησεις του Ομίλου Ανδρεάδη και τα λοιπά».

Αναφερόμενος, εν συνεχεία, στην ανάληψη της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981, ο Ευ. Μυτιληναίος είπε ότι ήταν η περίοδος κατά την οποία «ξεκίνησε δειλά-δειλά το ξεχείλωμα της οικονομίας». Σύμφωνα με τον επικεφαλής της MYTILINEOS «η δημοσιονομική πολιτική του ΠΑΣΟΚ έπρεπε να ανταποκριθεί στις λαϊκές προσδοκίες. Δημιουργήθηκε, θυμάμαι τότε το 1983, ο οργανισμός ανασυγκρότησης επιχειρήσεων, προβληματικών επιχειρήσεων, στο οποίο φορτώσανε καμιά τριανταριά, σαράντα επιχειρήσεις, οι οποίες ήταν μεταξύ κλειστές και ανοιχτές, τύπου ΛΑΡΚΟ ας πούμε, αλλά και αρκετές, τριάντα, σαράντα θυμάμαι.».

Ο Ευ. Μυτιληναίος θύμισε, εξάλλου, ότι η δεύτερη κυβερνητική θητεία του ΠΑΣΟΚ (1985-1989) ήταν μια περίοδος που η χώρα άρχισε να εισέρχεται σε στάτους πολιτικής αστάθειας με αποκορύφωμα τα γεγονότα του 1989-1990, ενώ για τον διάδοχο στην πρωθυπουργία Κωνσταντίνο Μητσοτάκη είπε ότι πρόκειται κατά τη γνώμη του για μία μοναδική πολιτική φυσιογνωμία που το timing της πρωθυπουργίας του «ήταν λίγο πρώιμο, γι’ αυτό και απέτυχε.».

Μετά από την οκταετία της διακυβέρνησης Σημίτη, στον οποίο ο Ευ. Μυτιληναίος πιστώνει μεταρρυθμιστικά επιτεύγματα αλλά και υπαναχωρήσεις (π.χ. στο ασφαλιστικό) υπό τον φόβο του πολιτικού κόστους, ο επιτυχημένος επιχειρηματίας εξέφρασε την πεποίθηση ότι δημοσιονομικά η κατάσταση στην Ελλάδα άρχισε σταδιακά να δυσχεραίνει τις εποχές των κυβερνήσεων του Κώστα Καραμανλή και του Γιώργου Παπανδρέου. «Η βιομηχανία, εν τω μεταξύ, πάλευε σε φουρτουνιασμένα νερά» είπε ειδικότερα και συνέχισε:

«Είχε αρχίσει το πράγμα και δυσκόλευε, παρότι υπήρχαν παροχές. Οι τράπεζες έδιναν λεφτά. Παρ’ όλα αυτά, λίγες επιχειρήσεις ήταν πια ανταγωνιστικές για να μπορούν να σταθούν σε διεθνές επίπεδο. Μετά ξεκίνησε η ιστορία του χρηματιστηρίου και η αναδιανομή του εισοδήματος που έγινε με το μεγάλο κόλπο του χρηματιστηρίου του 1999-2000(…).

»Μετά μπήκαμε στην ΟΝΕ.(…) Φτηνό χρήμα, πολύ χρήμα, είκοσι ποντάκια spread, και βαδίζαμε πλέον πλησίστιοι προς την κρίση του 2008, η οποία μπορεί να ήρθε από την Lehman Brothers, αλλά η Ελλάδα ήταν πανέτοιμη να συμμετάσχει στο πάρτι της Lehman. Και μετά νομίζαμε ότι εμείς την γλυτώσαμε, όπως έλεγε ο Γιώργος Αλογοσκούφης ή ο Γιάννης Παπαθανασίου ότι “είμαστε θωρακισμένοι”…».