Ο μπλε χάρτης και ο εκσυγχρονισμός της γαλάζιας παράταξης

Η διπλή εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας στις εθνικές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου έχει ανεβάσει το πήχη του κυβερνώντος κόμματος και για τις αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτωβρίου. Εκεί όπου η Νέα Δημοκρατία θέλει να διατηρήσει τα κεκτημένα και να παραμείνει ο χάρτης μπλε.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Εξάλλου εάν εξαιρέσουμε την Κρήτη όπου είναι δεδομένη η εκλογή του Σταύρου Αρναουτάκη, τον οποίο στηρίζει μεν η Νέα Δημοκρατία αν και στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, στις υπόλοιπες περιφέρειες οι εκλεκτοί του κυβερνώντος κόμματος είναι τα απόλυτα φαβορί για να επικρατήσουν. Μάλιστα κομματικοί παράγοντες ισχυρίζονται πως είναι πολύ πιθανό σε κάποιες περιφέρειες να ολοκληρωθεί η «μπουγάδα» από την πρώτη Κυριακή και να μην χρειαστούν επαναληπτικές εκλογές. Κι αυτό διότι ας μην λησμονούμε ότι με το νέο εκλογικό νόμο εάν κάποιος αυτοδιοικητικός εξασφαλίσει το 43% συν μία ψήφο εκλέγεται από την πρώτη Κυριακή.

Το παρασκήνιο της επιλογής προσώπων για τη διεκδίκηση των περιφερειών και οι έστω λιγοστές… προσθαφαιρέσεις κρύβουν μηνύματα τα οποία επιδιώκει η κυβερνώσα παράταξη. Το πρώτο είναι εκείνο της συνέχειας μέσα από σταθερές επιλογές στις περιφέρειες, τις οποίες ο Κυριάκος Μητσοτάκης διαμηνύει με κάθε ευκαιρία ότι τις αντιμετωπίζει ως αναπτυξιακούς πυλώνες, θέλοντας συνεπώς τους «μικρούς πρωθυπουργούς» στο πλευρό των συμμάχων της κεντρικής διοίκησης. Το πιστοποιεί η απόφαση του κ. Μητσοτάκη να δώσει το χρίσμα στους 10 περιφερειάρχες που είχαν πέσει στη μάχη με τη γαλάζια σημαία και το 2019, κερδίζοντάς την οι πέντε από την πρώτη Κυριακή και συγκεκριμένα οι Απόστολος Τζιτζικώστας (Κεντρική Μακεδονία), Αλέκος Καχριμάνης (Ήπειρος), Κώστας Αγοραστός (Θεσσαλία), Γιώργος Χατζημάρκος (Νότιο Αιγαίο), Γιώργος Κασαπίδης (Δυτική Μακεδονία) και στον δεύτερο γύρο οι Γιώργος Πατούλης (Αττική), Φάνης Σπανός (Στερεά Ελλάδα), Νεκτάριος Φαρμάκης (Δυτική Ελλάδα), Χρήστος Μέτιος (Ανατολική Μακεδονία – Θράκη), Ρόδη Κράτσα (Ιόνιο).

Στη Νέα Δημοκρατία γνωρίζουν ότι η δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ είναι ανύπαρκτη στην τοπική αυτοδιοίκηση και γι’ αυτό τον λόγο έχουν στρέψει το βλέμμα τους στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο διατηρεί ισχυρές δυνάμεις στις τοπικές κοινωνίες, ενώ έχει τεράστια ερείσματα μεταξύ των αυτοδιοικητικών παραγόντων. Έτσι, λοιπόν, η Νέα Δημοκρατία πιέζει το ΠΑΣΟΚ και το κυριότερο του «ροκανίζει» τις σίγουρες νίκες. Τρανό παράδειγμα η περιφέρεια Κρήτης. Ο Σταύρος Αρναουτάκης είναι γνωστό τις πάσι ότι είναι ΠΑΣΟΚ. Επίσης είναι γνωστό ότι εξελέγη ευρωβουλευτής το 2004 με το ΠΑΣΟΚ, όπως επίσης ότι εξελέγη βουλευτής το 2009 με το ΠΑΣΟΚ και για ένα χρόνο μετείχε στην κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου, ως υφυπουργός Οικονομίας.

Με το να τον στηρίξει και η Νέα Δημοκρατία κόβει την φόρα του ΠΑΣΟΚ, που πλέον ναι μεν θα εκλέξει ένα δικό του στέλεχος, αλλά δεν θα είναι μία καθαρή νίκη. Ανάλογα πράττει η Νέα Δημοκρατία και στον Δήμο Πειραιά. Εκεί επιλέχθηκε η στήριξη στον Γιάννη Μώραλη, ο οποίος εκτός του Ολυμπιακού φοράει και την φανέλα του ΠΑΣΟΚ. Εξάλλου ο πατέρας του δημάρχου, ο αείμνηστος Πέτρος Μώραλης, ήταν μεταξύ των συνιδρυτών του ΠΑΣΟΚ, υπουργός των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου, με τον οποίο διατηρούσε στενή φιλία. Ταυτόχρονα με τις συγκεκριμένες στηρίξεις η Νέα Δημοκρατία υψώνει ανάχωμα σε πιθανή συνεργασία του ΠΑΣΟΚ με τον ΣΥΡΙΖΑ.  Να μην ξεχνάμε ότι τον Γιάννη Μώραλη στήριξε και στηρίζει και ο Βαγγέλης Μαρινάκης, ο οποίος αναμένεται να είναι εκ νέου υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Πειραιά.

Σύμφωνα με τους κομματικούς παράγοντες όλο το βάρος μετατοπίζεται στην περιφέρεια Πελοποννήσου, όπου επιλέχθηκε η υποψηφιότητα του Δημήτρη Πτωχού, αντί του απερχόμενου Παναγιώτη Νίκα. Όπως υποστηρίζουν κομματικοί παράγοντες ο κ. Νίκας, στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον πρωθυπουργό, εξέφρασε την πικρία του, αλλά υποσχέθηκε ότι δεν θα κατέλθει ως αντάρτης στην προεκλογική μάχη. Όμως στην ίδια περιφέρεια θα είναι υποψήφιος εκ νέου και ο Πέτρος Τατούλης, ο οποίος είχε εκλεγεί δύο φορές Περιφερειάρχης Πελοποννήσου και όπως ισχυρίζεται ο ίδιος μπορεί να καταφέρει στον δεύτερο γύρο να πάρει το σύνολο των ψηφοφόρων που προέρχονται από τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Και στο Βόρειο Αιγαίο δεν επιλέχθηκε ο νυν περιφερειάρχης Κώστας Μουτζούρης, ο οποίος ως αντάρτης της Νέας Δημοκρατίας κέρδισε την μάχη του 2019. Τώρα ο κ. Μουτζούρης πάλεψε για το χρίσμα. Μάλιστα όπως αναφέρουν πηγές του Μαξίμου ζήτησε συγνώμη για κάποιες ακραίες δηλώσεις του από τον πρωθυπουργό, αλλά δεν έπεισε. Εξάλλου λόγω και του μεταναστευτικού οι σχέσεις Μουτζούρη με τον πρωθυπουργό, αλλά και τη Νέα Δημοκρατία πέρασαν από σαράντα κύματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα οι σχέσεις του απερχόμενου περιφερειάρχη με το Νότη Μηταράκη θύμιζαν πολεμική ατμόσφαιρα. Η κυβέρνηση ήθελε να κλείσει την ντροπή της Μόριας, όπως κι έκανε δημιουργώντας το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στο Καρά Τεπέ. Ο Μουτζούρης αντέδρασε έντονα και από τότε διερρήχθησαν και οι τελευταίοι δίαυλοι που είχε με το Μαξίμου. Οπότε η επιλογή του Αλκιβιάδη Στεφανή ήταν μεν έκπληξη, αλλά και απόφαση εδώ και καιρό του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Σε ό,τι αφορά τους δήμους, θα υπάρξει περισσότερο ένα κλείσιμο ματιού και προώθηση υποψηφίων ανά την επικράτεια αλλά χωρίς «χρίσματα», στη λογική ότι οι τοπικές κοινωνίες δείχνουν τον δρόμο. Πάντως θα υποστηριχθούν στην Αθήνα ο Κώστας Μπακογιάννης, στη Θεσσαλονίκη ο Κωνσταντίνος Ζέρβας, στον Πειραιά ο Γιάννης Μώραλης, στη Λάρισα ο Θανάσης Μαμάκος, ενώ στην Πάτρα «παίζουν» τα ονόματα αυτοδιοικητικών όπως ο Κώστας Σβόλης αλλά και του βουλευτή Ιάσονα Φωτήλα.

Νέα βάση

Όμως οι αυτοδιοικητικές εκλογές αποτελούν και μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για διεύρυνση της βάσης της Νέας Δημοκρατίας. Η επιχείρηση διαμόρφωσης μιας «νέας Ν.Δ.» δεν ξεκίνησε με το διπλό εκλογικό αποτέλεσμα του Μαΐου και του Ιουνίου, που έφερε ανακατατάξεις συνολικά στο πολιτικό σκηνικό. Δεν ξεκίνησε ούτε με τη νίκη τον Ιούλιο του 2019.

Η αρχή έχει γίνει το 2016, όταν ο κ. Μητσοτάκης εξελέγη πρόεδρος της γαλάζιας παράταξης. Από τις πρώτες ημέρες ο κ. Μητσοτάκης επένδυσε στο μοντέλο της μετριοπάθειας και της τεχνοκρατικής αντίληψης καθώς και σε μεταρρυθμιστικό πρόσημο, ξεπερνώντας το προφίλ του κόμματος που είναι η λαϊκή δεξιά. Μπορεί ο ίδιος να θέλει να λέει ότι οι διευρύνσεις δεν αφορούν πρόσωπα αλλά ιδέες, όμως στην πραγματικότητα οι συμβολισμοί κομματικής διεύρυνσης που ουσιαστικά οδήγησαν τη Ν.Δ. σε τροχιά αλλαγής της βάσης της περνούν εδώ και μια επταετία από άλλους παράλληλους δρόμους.

Αναμφίβολα οι άνθρωποι, δηλαδή μια σειρά από στελέχη που ο κ. Μητσοτάκης έχει επιλέξει να βγάλει στην πρώτη γραμμή αρχικά στο κόμμα του (όπως ήταν ο κύκλος των προεδρικών συμβούλων στην κομματική έδρα στην Πειραιώς) και αργότερα στην κυβέρνηση ήταν το πρώτο μήνυμα για το πώς θέλει να μετασχηματιστεί η Νέα Δημοκρατία. Το 2019 ως πρωτοεμφανιζόμενος Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ ο κ. Μητσοτάκης έκλεινε την ομιλία του με παραπομπές στον Ελευθέριο Βενιζέλο, ενώ στις προγραμματικές δηλώσεις του Ιουλίου του 2019 είχε μιλήσει για τον «φιλελεύθερο εκσυγχρονισμό». Κατά τις προγραμματικές δηλώσεις στην Βουλή προ δύο περίπου εβδομάδων έκανε και πάλι  αναφορές από τον Ελευθέριο Βενιζέλο μέχρι τον Κώστα Σημίτη για να τοποθετήσει τη χώρα στο σύνορο ενός ιστορικού τόξου με γέφυρα τη δική του πρώτη κυβερνητική θητεία.

Είναι σαφές ότι επί προεδρίας Μητσοτάκη στη Ν.Δ. το πιο φιλελεύθερο κομμάτι ενισχύεται μεθοδικά στο πέρασμα των ετών σε μια σύνθεση με την παραδοσιακή Δεξιά και με σταθερό, στρατηγικό προσανατολισμό την κατοχύρωση της γαλάζιας κυριαρχίας στο Κέντρο. «Στον μεσαίο χώρο της λογικής και του μέτρου», όπως λένε οι συνεργάτες του.

Η σύνθεση της σημερινής κυβέρνησης λέει από μόνη της πολλά για τον στόχο του κ. Μητσοτάκη να απευθύνεται στα δεξιά και στα αριστερά του πολιτικού φάσματος, με έναν εν εξελίξει πολιτικό επαναπροσδιορισμό του κόμματός του. Το αυστηρώς «νεοδημοκρατικό» κριτήριο δεν φαίνεται να υπήρξε στο μυαλό του όταν επέμεινε σε ένα ισχυρό Μαξίμου, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τον κύκλο των εξ απορρήτων του, καθώς θεώρησε ότι αυτή η επιτελικότητα απέδωσε. Αξιοποίησε την κοινοβουλευτική ομάδα του, η οποία άνοιξε με πρόσωπα που ο ίδιος έφερε στη δημόσια σφαίρα – ως εξωκοινοβουλευτικούς – την προηγούμενη τετραετία, ενώ  συνέχισε τα ανοίγματα στον κεντρώο χώρο, στους τεχνοκράτες, στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Ο Γιώργος Γεραπετρίτης, ο Άκης Σκέρτσος, ο Κυριάκος Πιερρακάκης και άλλοι πρωτοκλασάτοι, οι οποίοι σηματοδότησαν την επιχείρηση διεύρυνσης της Ν.Δ. στη διάρκεια της πρώτης τετραετίας παρέμειναν με ρόλους – κλειδιά στο καινούργιο σχήμα. Ενισχυμένες αρμοδιότητες δόθηκαν σε στελέχη που η φωνή τους ακούγεται αποτελεσματικά σε πιο συντηρητικά ακροατήρια, για παράδειγμα ο αρμόδιος για τα κοινοβουλευτικά Μάκης Βορίδης, ενώ άλλα στελέχη με κεντρώο πρόσημο αναβαθμίστηκαν (Βιβή Χαραλαμπογιάννη, Αλεξάνδρα Σδούκου) έως και προστέθηκαν στον στενό πυρήνα του Μαξίμου, όπως ο Θανάσης Κοντογεώργης. Οι πλέον χαρακτηριστικές νέες περιπτώσεις συνέχισης των… συνθέσεων είναι ο Γιώργος Φλωρίδης και ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Τα εν λόγω στελέχη δίνουν άλλωστε το στοίχημα των «μεγάλων μεταρρυθμίσεων» στα κομβικά χαρτοφυλάκια της Δικαιοσύνης και της Υγείας, αντίστοιχα.

Ταυτόχρονα, το μυαλό του κ. Μητσοτάκη είναι στραμμένο στη γενιά των σαραντάρηδων, τόσο για την κυβέρνηση όπου υπάρχουν εκπρόσωποί της όσο και στο κόμμα με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τον 35χρονο κυβερνητικό εκπρόσωπο της Ν.Δ. και γραμματέα της παράταξης, Παύλο Μαρινάκη.

Τώρα πλέον ο επόμενος στόχος της Νέας Δημοκρατίας είναι η ενσωμάτωση και των κεντρώων ψηφοφόρων που για δεύτερη συνεχόμενη φορά προτίμησαν την γαλάζια παράταξη, αλλά και των ψηφοφόρων προερχόμενων από την σοσιαλδημοκρατία και την αριστερά. Και όπως τονίζουν παράγοντες του Μαξίμου «να μην κάνουμε το ίδιο λάθος με τον ΣΥΡΙΖΑ που δεν τους έδωσε σημασία και δεν τους ενσωμάτωσε. Πρέπει να τους γνωρίσουμε, να καταλάβουμε τα θέλω τους και να τους πείσουμε ότι η Νέα Δημοκρατία είναι μία πλατιά παράταξη που δεν θέλει μόνο τους παραδοσιακούς από την λαϊκή δεξιά».

Η ατζέντα

Παράλληλα με τα πρόσωπα έρχεται η ατζέντα – εκ νέου οργανωμένη επιτελικά. Πρόκειται για πολιτικές επιλογές οι οποίες εκτείνονται σε ευρύ μέτωπο θεμάτων. «Τι σημαίνει δεξιά, κεντρώα, αριστερή πολιτική; Εμείς ακολουθούμε προοδευτική πολιτική» είναι η μόνιμη επωδός του κ. Μητσοτάκη. Περίπου το ίδιο επανέλαβε κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων με την αποστροφή του «δεν ξέρω αν είναι αριστερό ή δεξιό το gov.gr, ούτε πιστεύω ότι είναι συντηρητικές οι πολιτικές που αυξάνουν τις συντάξεις».

Σύμφωνα με τη μητσοτακική γραμμή «προοδευτική δύναμη είναι εκείνη που είναι χρήσιμη για λύσεις στα προβλήματα, που στηρίζει τους αδύναμους, που δίνει ίδιες ευκαιρίες». Όπως αναφέρουν οι αναλυτές «ο κ. Μητσοτάκης εμπεδώνει το νέο πολιτικό προφίλ της Ν.Δ. ανοίγοντας στην κοινωνία τη βεντάλια της πολιτικής του, καθώς μιλάει για επενδύσεις, ανάπτυξη, φοροαπαλλαγές αλλά φέρνει στην πρώτη γραμμή και δώρα και επιδόματα, ποντάρει στα εξοπλιστικά προγράμματα για την αμυντική θωράκιση της χώρας αλλά και ανοίγει ατζέντα δικαιωμάτων εντάσσοντας προσεκτικά στη στρατηγική του αιτήματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, όσο κι αν αναγνωρίζει ότι η συγκεκριμένη θεματολογία απειλεί με… ταλαντώσεις στο δεξιότερο ακροατήριο». Ενδεικτική η πρόσφατη και μέσω ξένου πρακτορείου (Bloomberg) προσεκτική διατύπωση για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.

Η ρητορική

Σε μια άλλη συζήτησή του με τον δημοσιογράφο του Politico, Φλόριαν Εντερ, τον Μάιο του 2021, ο κ. Μητσοτάκης μιλούσε για την Κεντροδεξιά που «κατόρθωσε όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά και να ενισχυθεί στην Ελλάδα». Το πέτυχε, όπως εκτιμούσε τότε, γιατί η Κεντροδεξιά έγινε «λιγότερο ιδεολογική, πιο πρακτική, πιο προοδευτική και ικανή να κάνει το είδος της μεγάλης σύνθεσης και των αλλαγών που απαιτούνται σε ένα άρδην μεταβαλλόμενο τοπίο».

Είχε εντάξει στη στρατηγική του ήδη από την προεκλογική περίοδο των εκλογών του 2019 δίπολα όπως το «πρόοδος ή συντήρηση» και διλήμματα όπως «μπροστά ή πίσω», αφήνοντας στην άκρη κομματικές ταμπέλες. «Και παύοντας να ενδιαφέρεται για πιο περιορισμένα, δεδομένα κοινά», όπως υπογραμμίζουν οι αναλυτές.Από τις λέξεις «σύγκριση» και «σταθερότητα» που σε μεγάλο βαθμό οδήγησαν την προηγούμενη τετραετία, ο κ. Μητσοτάκης έχει περάσει στις λέξεις «ευρύχωρες συμμαχίες», «δικαιώματα στους μέχρι χθες αόρατους», «μεγάλα άλματα», διαβλέποντας ευκαιρία να σφραγίσει ως πρωθυπουργός την είσοδο του πολιτικού συστήματος και της χώρας σε νέα εποχή.