Το (άσχημο) τέλος του παραμυθιού

Το τέλος του μύθου της Αριστεράς αλλά και της… επανάστασης επισφράγισε ο Αλέξης Τσίπρας με τις επιλογές του. Και το χειρότερο για τον ίδιο είναι πως δικαίωσε με τον χειρότερο τρόπο το ΚΚΕ για τα όσα κατά καιρούς έχει δηλώσει τόσο για τον ρόλο της Κουμουνδούρου όσο και για την Ε.Ε.

Ρεπορτάζ: Κώστας Παπαϊωάννου

Kαταδικασμένη να αποτυγχάνει φαίνεται πως είναι η Αριστερά, και αυτό αποδείχθηκε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο από τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα. Ο μεγαλύτερος φόβος των «συντρόφων» της Κουμουνδούρου έγινε πραγματικότητα, και τώρα καλούνται να διαχειριστούν μια σημαντική ήττα με ανυπολόγιστες συνέπειες για τον χώρο τους.

Το «Πρώτη φορά Αριστερά» πλέον έδωσε τη θέση του στο «πρώτη φορά αριστερά μνημόνια», οι διεθνείς αγορές αποδείχθηκαν πολύ σοβαρές για να χορέψουν στον ήχο του ζουρνά –την ίδια ώρα που η ελληνική αγορά ξεψυχά–, το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης έμεινε απλά ως άλλο ένα μελανό σημείο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία και οι «κόκκινες γραμμές» ξεθώριασαν σε σημείο που μετά βίας να διακρίνονται.

Μετά από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος η σαρωτική επικράτηση του «ΟΧΙ» πιστώθηκε στον Αλέξη Τσίπρα ο οποίος στα μάτια των ψηφοφόρων εμφανίστηκε περίπου ως λαϊκός ήρωας. Με τη διαφορά ότι η διαχείριση του νικηφόρου 61% αποδείχθηκε απείρως πιο δύσκολη από τον δρόμο του «ναι» και της «συνθηκολόγησης» με τους δανειστές.

Το «ναι» αυτό για κάποιους θα μπορούσε να είναι προδοσία. Όχι γιατί πετά το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης στα σκουπίδια, αλλά κυρίως γιατί αναιρεί όλα όσα προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ υποστήριζε. Το μνημόνιο, γιατί περί μνημονίου πρόκειται όπως και να βαφτιστεί, δεν αλλάζει τίποτα από τα όσα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, ξεπουλά και τα τελευταία δημόσια περιουσιακά στοιχεία, επιβαρύνει το χρέος με τα επιπλέον δάνεια και τους τόκους τους και δεν προβλέπει κάτι ουσιαστικό για την αναδιάρθρωσή του. Το χειρότερο; Ανεβάζει κατακόρυφα τον λογαριασμό, μιας και η συμφωνία βρίσκει τη χώρα σε δραματική κατάσταση.

Κάνει και άλλα, το πρώτη φορά Αριστερά μνημόνιο: πλήττει τους αγρότες, μειώνει έμμεσα μισθούς και συντάξεις, θυσιάζει ένα προνόμιο των ελληνικών νησιών που με κόπο είχε κερδηθεί. Ακόμα και το επίδομα θέρμανσης καταργείται.

Ο Αλέξης Τσίπρας είχε δεσμευθεί πως δεν θα πάρει υφεσιακά μέτρα, αλλά θα κλείσει συμφωνία με αναπτυξιακή προοπτική για τη χώρα. Ακόμα και αυτή η δέσμευση που ήταν άκρως απαραίτητη για τη χώρα πάει περίπατο.

Ερμηνεύει κατά το δοκούν την ετυμηγορία του ελληνικού λαού, στον οποίο προσέφυγε και υποστηρίζει πως αυτό που είπε η κάλπη είναι πως οι Έλληνες θέλουν συμφωνία και αυτή τους προσφέρει…

Το χειρότερο για τον κόσμο της Αριστεράς, που υποτίθεται πως εκπροσωπεί, είναι πως ακυρώνει ακόμα και τις πρωτοβουλίες της ίδιας της κυβέρνησής του. Η Επιτροπή για το Χρέος κατέληξε σε ένα σαφέστατο συμπέρασμα: η Ελλάδα όχι μόνο δεν είναι σε θέση να πληρώσει το χρέος, αλλά και δεν πρέπει να το πληρώσει. Πρωτίστως διότι το χρέος που προκάλεσαν οι ρυθμίσεις που επέβαλε η τρόικα παραβιάζει ευθέως τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των κατοίκων της Ελλάδας. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα δεν πρέπει να πληρώσει αυτό το χρέος διότι είναι παράνομο, αθέμιτο και επονείδιστο.

Η Επιτροπή διαπίστωσε επίσης ότι η μη βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους ήταν εξαρχής προδήλως γνωστή ευθύς στους διεθνείς δανειστές, τις ελληνικές αρχές και τα συστημικά μέσα ενημέρωσης. Μολαταύτα οι ελληνικές αρχές, μαζί με κάποιες κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνωμότησαν το 2010 ενάντια στην αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους προκειμένου να προστατεύσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Τα ποσά που διατέθηκαν μέσω των προγραμμάτων διάσωσης (μνημονίων) του 2010 και του 2012 ελέγχονταν από το εξωτερικό μέσα από περίπλοκες διευθετήσεις, οι οποίες απέκλειαν κάθε δημοσιονομική αυτονομία. Οι δανειστές υπαγόρευσαν αυστηρά τον τρόπο διάθεσης των δανειακών κεφαλαίων «διάσωσης», και έτσι είναι αποκαλυπτικό ότι κατευθύνθηκαν στην κάλυψη των τρεχουσών δημόσιων δαπανών λιγότερα από τα 10% των κεφαλαίων που εισπράχθηκαν.

Την παραδοχή πως το χρέος δεν είναι βιώσιμο έκανε ακόμα και ο σκληρός Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά η κυβέρνηση περιορίζεται σε μια σχετικά ασαφή αναφορά που μεταθέτει το θέμα στο απώτερο μέλλον…

Πέντε μήνες ασάφειας

Όπως περίτρανα αποδείχθηκε το τελευταίο πεντάμηνο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν σε θέση να διαπραγματευθεί. Και πώς θα μπορούσε άραγε, όταν η στρατηγική της κυβέρνησης απλά δεν… υπήρχε! Παλινωδίες, δημιουργική ασάφεια, σημειώσεις αντί προτάσεων, έλλειψη κοστολογημένων μέτρων είναι μόνο μερικά από τα σημαντικά προβλήματα που εκτός των άλλων τραυμάτισαν και την εμπιστοσύνη με τους εταίρους.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στην πρόσφατη επίσκεψή του στο Ευρωκοινοβούλιο ο πρωθυπουργός να δεχθεί σκληρή επίθεση. Εκεί φάνηκε ξεκάθαρα ότι οι πολεμικές ιαχές που όλο το προηγούμενο διάστημα είχε εξαπολύσει η ελληνική κυβέρνηση προεξάρχοντος του –τέως πλέον– υπουργού Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη, υπονόμευσαν την αποτελεσματικότητα της διαπραγματευτικής φαρέτρας της Αθήνας έναντι των Βρυξελλών.

Σχεδόν 6 μήνες μετά την υπουργοποίηση Βαρουφάκη, το… ξύλο που έφαγε ο Έλληνας πρωθυπουργός στο «ρινγκ» του Ευρωκοινοβουλίου ήταν ενδεικτικό της ζημίας που έχει κάνει η ρητορική του πρώην υπουργού του. Αν κάποιος παρακολουθήσει ξανά τις ομιλίες των επικεφαλής των ευρωομάδων και τις αντίστοιχες βολές που δέχτηκε πολλές φορές και προσωπικά ο Αλέξης Τσίπρας, θα διαπιστώσει ότι καλείτο να απολογηθεί κυρίως για τους χαρακτηρισμούς περί «τρομοκρατών» και «εκβιαστών» πιστωτών που έχει/-ουν εξαπολύσει ο(οι) υπουργός(-οί) του. Και πώς να είναι διαφορετικά, όταν ουκ ολίγες φορές ο Γ. Βαρουφάκης έχει… λούσει με διάφορα κοσμητικά τους ανθρώπους με τους οποίους πήγαινε εν συνεχεία και διαπραγματευόταν.

Αξίζει να θυμηθούμε ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν εκείνος που λίγο πριν από το δημοψήφισμα και μιλώντας στην ισπανική εφημερίδα «El Mundo» κατηγόρησε τους Ευρωπαίους για τρομοκρατία. «Αυτό που κάνουν με την Ελλάδα έχει όνομα: τρομοκρατία», υποστήριξε ο τότε ΥΠ.ΟΙΚ. και συνέχισε λέγοντας ότι «αυτό που οι Βρυξέλλες και η Τρόικα θέλουν είναι το “Ναι”, ώστε να εξευτελίσουν τους Έλληνες».

Είχαν προηγηθεί, εξάλλου, έτερες δηλώσεις του Γ. Βαρουφάκη, στις οποίες οι εκπρόσωποι των θεσμών χαρακτηρίζονταν «σαδιστές» («οι δανειστές μας ζητούν να χτυπήσουμε με σαδισμό τους πιο αδύναμους Έλληνες, λες και αν τους πλήξουμε με νέα μισανθρωπικά μέτρα η Ελλάδα θα βγει από την κρίση», έχει πει σε ανοιχτή συγκέντρωση στο Ηράκλειο Κρήτης).

Υπό αυτό το πρίσμα ήταν σχεδόν αναπόφευκτο ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα άκουγε –όπως και έγινε– τον Ντόναλντ Τουσκ να του λέει με νόημα ότι «αν θέλετε να βοηθήσετε τους φίλους σας, μην τους ταπεινώνετε», ή θα δεχόταν τις οξύτατες βολές του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μ. Βέμπερ, ο οποίος είπε πως περίμενε να έρθει ο Έλληνας πρωθυπουργός «και να ζητήσει συγγνώμη για τις απαράδεκτες δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Άμυνας και του απερχόμενου ΥΠΟΙΚ».

Καλώς ή κακώς, το σαβουάρ βιβρ της σεμνότυφης και πολλές φορές ψευδεπίγραφα ευγενικής Ευρώπης δεν αναγνωρίζει ακραίους λεκτικούς ακροβατισμούς. Υποκρισία; Ίσως ναι, αλλά όταν πας σε μία διαπραγματευτική μάχη εθνικής υφής δεν μπορείς να αγνοείς τους βασικούς κανόνες του παιγνίου. Αν συνεχίσουμε να πιστεύουμε αλαζονικά ότι «εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε-γέλασε», μάλλον ήρθε η ώρα να μάθουμε με τον δύσκολο τρόπο ότι και η Ε.Ε. δεν είναι «παίξε-γέλασε» και ας έχει στους κόλπους της βαλκανικές χώρες.

Η επόμενη ημέρα

Το μόνο δεδομένο από εδώ και πέρα είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ έρχεται αντιμέτωπος με τον ίδιο τον εαυτό του και θα κληθεί άμεσα να αποδείξει ότι μπορεί να εξελιχθεί σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κόμμα. Κάθε άλλη επιλογή δεν γίνεται αποδεκτή από το ευρωσύστημα.

Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας θα κληθεί πλέον να πείσει τους υπουργούς του να ανοίξουν τις πόρτες των γραφείων τους στους θεσμούς και τα τεχνικά κλιμάκια και αυτό γιατί η ελληνική οικονομία βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση. Και χωρίς ελέγχους, το πρόγραμμα δεν θα προχωρήσει. Είναι όμως δυνατόν κάποιοι όπως ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, να δεχθούν την επιτήρηση τόσο απροκάλυπτα; Στο χέρι του ίδιου του πρωθυπουργού είναι είτε να τους πείσει είτε να τους αντικαταστήσει. Θα πρέπει φυσικά και ο ίδιος να σηκώσει το βάρος αυτής της επιλογής. Αν τα καταφέρει.